Panama papers: Οι Φρανκενστάιν τρέχουν να ελέγξουν το τέρας

Γιώργος X. Παπασωτηρίου

Δεκάδες χιλιάδες εταιρίες και ιδιώτες, προερχόμενοι από 170 χώρες, είναι οι πελάτες των φορολογικών παραδείσων. Τα νησιά Κέιμαν των 260 τετραγωνικών χιλιομέτρων πριν, τώρα και ο Παναμάς, οι Παρθένες Νήσοι, η Σιγκαπούρη κ.ά. θεωρούνται αίφνης η «μαύρη τρύπα» της παγκόσμιας οικονομίας.

Διαπιστώνεται, όμως, πως τα χρήματα δεν βρίσκονται μόνο στους φορολογικούς παραδείσους αλλά και στα χρηματοκιβώτια των τραπεζών του City, της Wall Street, της Φρανκφούρτης, της Σιγκαπούρης και του Παρισιού, που συνδέονται άμεσα μαζί τους. Μη λησμονούμε ότι η φοροδιαφυγή μέσω της καταφυγής στους φορολογικούς παραδείσους αποκαλείται «φορολογική βελτιστοποίηση» και αποσκοπεί στην επίτευξη όσο γίνεται μεγαλύτερων κερδών των πελατών των τραπεζών.

Εξάλλου από τα νησιά της Καραϊβικής, όπως παλιά έκαναν και οι πειρατές, εξαπολύονται οι άγριες επιθέσεις σε οικονομίες διαφόρων χωρών μέσω των ειδικών εταιρειών που επονομάζονται special purpose vehicles (σχήματα ειδικού τύπου) και δεν είναι παρά «κενά κελύφη», που επιδιώκουν τη χειραγώγηση των συναλλαγών, στεγάζοντας κάθε είδους επιχείρηση που θέλει να αποφύγει τη φορολόγηση.

Για την ακρίβεια, τράπεζες, όπως η UBS, η HSBC, η BNP Paribas κ.ά. συνδέονται με πολυάριθμες offshore και βοηθούν τους πελάτες τους να τις χρησιμοποιούν προκειμένου να αποφύγουν τη φορολογία. Η περίπτωση της HSBC, μάλιστα, αποδεικνύει ότι η επιδίωξη του κέρδους δεν έχει πλέον όρια καθώς τώρα συνδέεται ανοικτά με το έγκλημα.

Θυμίζουμε ότι σύμφωνα με έκθεση του αμερικανικού Κογκρέσου, το 2007 και το 2008 το μεξικανικό υποκατάστημα της HSBC μετέφερε 7 δισ. δολάρια στα υποκαταστήματα της τράπεζας στις ΗΠΑ. Τόσο οι μεξικανικές όσο και οι αμερικανικές αρχές είχαν προειδοποιήσει την HSBC ότι τέτοια ποσά πιθανότατα συνδεόταν με διακίνηση ναρκωτικών. Η τράπεζα όμως συνέχιζε να παίρνει τα χρήματα των μεγαλεμπόρων ναρκωτικών και να τα περνά σε τραπεζικούς λογαριασμούς προκειμένου να κρύψει την παράνομη δραστηριότητα, δηλαδή «ξεπλένοντάς τα».

Τα πρόστιμα που επεβλήθησαν δεν απέτρεψαν τα "ιδρύματα" από το να συνεχίσουν τη δράση τους.

Το πρόβλημα, λοιπόν, βρίσκεται στην καρδιά του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος. Όμως, γιατί τώρα επιδιώκεται ο έλεγχος; Κάποιοι εκτιμούν ότι πρόκειται για τη σύγκρουση των δύο πλευρών του Ατλαντικού, του αμερικανικού καπιταλισμού (οι ΗΠΑ λένε δείνουν τα στοιχεία) και του καπιταλισμού του Ρήνου. Άλλοι θεωρούν πως το «τέρας», αυτό που δημιούργησαν οι Φρανκενστάιν του χρηματοπιστωτικού συστήματος μέσω του νεοφιλελεύθερου καπιταλισμού και της άκρατης επιδίωξης κέρδους, έχει καταστεί ανεξέλεγκτο, κυριολεκτικά ένας σύγχρονος Μινώταυρος που ζητάει όλο και περισσότερο αίμα, δηλαδή κατασπαράζει ανθρώπους (άνεργους, φτωχούς, μετανάστες) σε κοινωνικό επίπεδο και την πραγματική οικονομία στο οικονομικό.

Γι΄αυτό τώρα επιδιώκουν την επιστροφή στους κανόνες και στα όρια που έθετε παλαιότερα η προτεσταντική ηθική και την οποία διακηρύσσει ως σημερινή λύση («νέο-ηθική») η Μέρκελ αλλά και ο Σόιμπλε. Όμως αυτό δεν είναι παρά ό,τι πρότεινε εδώ και καιρό ο νεοσυντηρητικός Ντάνιελ Μπελ. Ότι δηλαδή τα προτεσταντικά ηθικά όρια, που κατάργησαν οι «ηδονιστές χωρίς καρδιά» του Μαξ Βέμπερ και οι οπαδοί της άπειρης συσσώρευσης του «άγιου χρήματος» του Μπέλοου, πρέπει να επιστρέψουν.

Αυτό σημαίνει την επιστροφή είτε της ιδεολογίας δίκην προτεσταντικής ηθικής, η οποία συνήθως οδηγεί σε πολέμους, είτε της πολιτικής μέσω της χειραφέτησής της από την οικονομία. Θα είναι, όμως, τόσο αναίμακτη η απεξάρτηση της πολιτικής από την οικονομία; Θα είναι τόσο ανώδυνος ο έλεγχος της εικονικής οικονομίας; Δύσκολο. Όσο για την «ιδεολογία», ας ελπίσουμε ότι οι αμερικανοί δεν θα επιτρέψουν την εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ!

ArtiNews