Αμπελούζος, έμειναν τα "κουφάρια" στο κρατικό αγρόκτημα

Περπατώντας τις τεράστιες εκτάσεις του ΕΘΙΑΓΕ στον Αμπελούζο, καταγράψαμε εικόνες εγκατάλειψης και καταστροφής, που συντελείται τα τελευταία 25 με 30 χρόνια, δίχως τέλος. Θερμοκήπια που στέκουν μόνο... τα κουφάρια τους. Μηχανισμοί θέρμανσης των θερμοκηπίων, αλλά και άλλα πανάκριβα μηχανήματα, που "ξεχάστηκαν" εκεί από τότε που σταμάτησαν τα πειράματα, αφού τελείωσαν τα κοινοτικά κονδύλια.                          Όσο για τις περίφημες αμπελουργικές εκτάσεις με τη μητρική φυτεία και τους πειραματικούς αμπελώνες; Κάποτε υπήρχαν κι αυτές. Σήμερα όμως, μας τις θυμίζουν μόνο οι σκουριασμένες ταμπέλες, που αναγράφουν τα προγράμματα της τότε Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας, με τα κονδύλια που, μόλις εξαντλήθηκαν, τελείωσε και η γεωργική έρευνα, λες και πάψαμε ως χώρα να είμαστε κυρίως πρωτίστως αγροτική και κτηνοτροφική!                     Αν έλειπαν κάποιοι αγρότες - μετρημένοι στα δάχτυλα - που εκμεταλλεύονται ένα μέρος των εκτάσεων αυτών, οι οποίοι και εμφανίζονται ως "ενοικιαστές", αλλά ακόμα και τα ζώα που βόσκουν σε μερικά σημεία, δε θα μπορούσαν οι γεωτεχνικοί της Γεωργικής Σχολής Μεσαράς, που παραμένουν εκεί και κάνουν σεμινάρια, να συντηρήσουν αυτά τα χιλιάδες στρέμματα, που θα είχαν και "πνιγεί" από τις αγριάδες, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τον κίνδυνο φωτιάς. Τουλάχιστον αυτό εκτιμούν και οι άνθρωποι από το Δήμο Γόρτυνας, οι οποίοι και μας ξενάγησαν στις αχανείς εκτάσεις του ΕΘΙΑΓΕ (πάλαι ποτέ πρότυπου Γεωργικού Σταθμού), που άρχισαν από τη δεκαετία του '90 να εγκαταλείπονται με γοργούς ρυθμούς, για να φτάσουμε στη σημερινή - τραγική πραγματικά - κατάσταση.                             Είναι μάλιστα της άποψης ότι, αν το κράτος παραμείνει αδιάφορο απέναντι στις άλλοτε "ολοζώντανες" υποδομές Γεωργικής Έρευνας και εκπαίδευσης, θα ήταν πολύ καλό να ενοικιάζονταν τα πάνω από 2.500 στρέμματα σε όσο γίνεται περισσότερες οικογένειες της Μεσαράς, για να μπορέσουν να αντιμετωπίσουν την αυξημένη κατάσταση φτώχιας που μαστίζει τα τελευταία χρόνια και τις περιοχές του Νότου.                             Στην είσοδο του πρώην Γεωργικού Σταθμού βλέπουμε εγκαταλελειμμένο το κτήριο του ΕΘΙΑΓΕ. Συνεχίζοντας την πορεία μας προς το κτήμα, βλέπουμε μηχανουργεία που είχαν κατασκευαστεί για τις ανάγκες των ερευνητών, προκειμένου να επισκευάζονται διάφορα μηχανήματα που χρησιμοποιούσαν. Ο περιβάλλων χώρος έξω από τα μηχανουργεία είχε πρόβατα, που έβοσκαν από το πλούσιο χορτάρι της περιοχής. Μάλιστα, μια λεμονιά, καταφαγωμένη στον κορμό της, είχε ψηλώσει για να "αμυνθεί" και είχε και πολλά λεμόνια στο φύλλωμά της, σαν να ήθελε κι αυτή με την πλευρά της να μας δώσει ένα μήνυμα "αντίστασης στην καταστροφή" και "ελπίδας για το μέλλον"...                               Στις άκριες του κτήματος, θάμνοι από το φυτό με την ονομασία Χοχόμπα. Όπως μας είπαν οι εκπρόσωποι του Δήμου Γόρτυνας, από αυτό το φυτό το ΕΘΙΑΓΕ είχε αρχίσει πειραματικά να βγάζει ένα είδος λαδιού, που χρησιμοποιείται για τις ανάγκες των αεροπλάνων. Λίγο παραπάνω, στην αριστερή πλευρά του κεντρικού δρόμου του αγροκτήματος, είδαμε και το μετεωρολογικό σταθμό, που είχαν εγκαταστήσει τότε - μέχρι και τη δεκαετία του '90 - οι επιστήμονες, για να μελετούν τον καιρό και να λαμβάνουν τα μέτρα τους, στο πειραματικό τους έργο. Συνεχίζουμε την επίσκεψη και την καταγραφή της θλιβερής αυτής κατάστασης. Και βλέπουμε πιο πάνω εγκατάσταση συνεργείου αυτοκινήτων, όπου γινόταν η αλλαγή λαδιών στα οχήματα του Γεωργικού Σταθμού Μεσαράς. Η παλαιότητα μόνο των αποθηκευτικών χώρων εύκολα αποδεικνύεται με το μάτι, τόσο στις κτηριακές υποδομές, όσο και στα ρολά. Ο αγροτοσυνεταιριστής Μανόλης Μπομποδάκης, που ήταν κι αυτός στην ξενάγηση της εφημερίδας μας, λέει χαρακτηριστικά: «Δείτε τα ρολά. Είναι ρολά με ξύλινα καλούπια. Ξέρετε τι σημαίνει αυτό; Πως πρόκειται για πολύ παλιές κατασκευές. Αυτές οι πόρτες έχουν φτιαχτεί σίγουρα πριν την Κατοχή»!                               Άλλωστε, η Γεωργική Σχολή Μεσαράς για να ξεκινήσουν στη συνέχεια και οι υπόλοιπες εγκαταστάσεις που επεκτάθηκαν και αναπτύχθηκαν πολύ δυναμικά στη διάρκεια των δεκαετιών, ιδρύθηκε το 1920 και άρχισε να λειτουργεί στις αρχές της δεκαετίας του '20, έχοντας αποτελέσει από τότε και για πολλά χρόνια, μία εκπαιδευτική μονάδα πραγματικής και ουσιαστικής κατάρτισης γεωργών. Οι πιο παλιοί αγρότες έχουν να το λένε σήμερα για τους «πρακτικούς γεωργούς που φοίτησαν στη Γεωργική Σχολή Μεσαράς». Ευτυχώς, σήμερα υπάρχει ακόμα εκπαιδευτική δραστηριότητα και γίνονται σεμινάρια σε νέους αγρότες, από τον ΕΛΓΟ "Δήμητρα", χάρη στον οποίο τα υαλόφραχτα θερμοκήπια έχουν διασωθεί και χρησιμοποιούνται για εκπαιδευτικούς σκοπούς. Αλλά εννοείται πως καμία σχέση δεν υπάρχει σήμερα με την παλιότερη λειτουργία της Γεωργικής Σχολής, γεγονός που σχολιάζεται έντονα από τους ανθρώπους που μας φιλοξένησαν και μας ξενάγησαν στις τεράστιες εγκαταστάσεις του Αμπελούζου. Τα δέντρα με τα αβοκάντο, που είναι φορτωμένα και κάτω υπάρχουν και πολλά πεσμένα από τον αέρα, είναι σε κοινή θέα από τον κεντρικό δρόμο του αγροκτήματος. Εκτός από τα αβοκάντο, έχουν διασωθεί και περβόλια με ξινόδεντρα, σε πορτοκαλιές, μανταρινιές και γκρέιπ φρουτ, εμφανώς ταλαιπωρημένα από την εγκατάλειψη της ανθρώπινης φροντίδας, διψασμένα αλλά και φορτωμένα με καρπούς. Κάτω, μάλιστα, έχει σχηματιστεί χαμόστρωμα από αυτά που πέφτουν, ενώ παρακάτω υπήρχαν πολύ μεγάλες εκτάσεις, που είχαν επίσης ξινόδεντρα σε πολλές ποικιλίες. Από αυτά τα περβόλια έπαιρναν οι αγρότες "μάτια" και μπόλιαζαν τα δικά τους δέντρα στη Μεσαρά, δημιουργώντας υγιή και παραγωγικά δέντρα. Ώσπου κάποιοι αγρότες πήραν αυτές τις εκτάσεις και έκοψαν τα ξινόδεντρα, για να καλλιεργήσουν άλλου είδους καλλιέργειες. Και ύστερα τις εγκατέλειψαν κι αυτοί, μέχρι να έρθουν οι επόμενοι... Έμειναν μόνο τα... "κουφάρια" Σε άλλη έκταση εντός του αγροκτήματος του ΕΘΙΑΓΕ στον Αμπελούζο, δεκάδες θερμοκήπια στέκουν μόνο... ως κουφάρια, "μαρτυρώντας" την έντονη επιστημονική δραστηριότητα που είχε αναπτυχθεί σε αυτά πριν από δεκαετίες. Ο αντιδήμαρχος Γόρτυνας Στέλιος Μπομπουδάκη μάς δείχνει κάποια σκουριασμένα μηχανήματα στην είσοδο των θερμοκηπίων. «Βλέπετε αυτό το μηχάνημα; Είναι σύστημα θέρμανσης που χρησιμοποιούσαν στα θερμοκήπια, για να προστατεύουν την παραγωγή και να προστατεύουν την ποιότητα των παραγόμενων προϊόντων. Αφέθηκαν και αυτά τα μηχανήματα εδώ να σκουριάζουν και να καταστρέφονται τόσα χρόνια»... Απαντώντας στο ερώτημά μας για το ενδεχόμενο ο Δήμος Γόρτυνας να αναλάβει την εκμετάλλευση όλων αυτών των εγκαταστάσεων, λέει χαρακτηριστικά: «Το κράτος αδιαφορεί. Σαν Δήμος αυτή τη στιγμή δεν έχει ζητήσει κάτι τέτοιο. Και δεν έχουμε ένα ολοκληρωμένο σχέδιο, για να μπορούμε να αξιοποιήσουν αυτές τις εγκαταστάσεις. Θεωρώ όμως ότι, αν η κατάσταση αυτή συνεχιστεί, πρέπει να το δούμε πολύ σοβαρά και να αναλάβουμε εμείς την ευθύνη σε όλη αυτή την έκταση»...                                   Σε ό,τι αφορά τις εκτάσεις αυτές, ο αντιδήμαρχος Γόρτυνας εκτιμά πως υπερβαίνουν τα 2.500 στρέμματα. «Κάποια έχουν ενοικιαστεί από αγρότες που καταβάλλουν μίσθωμα, άλλα έχουν εγκαταλειφθεί, άλλα έχουν καταπατηθεί. Δε γνωρίζω ακριβώς να σας πω. Αλλά ευτυχώς που είναι και ο ΕΛΓΟ "Δήμητρα". Προσπαθούν κι αυτοί κάτι να κάνουν. Έχουν τους μαθητές. Έχουν κάποια καλοσυντηρημένα θερμοκήπια, ιδιαίτερα τα γυάλινα, όπου κάνουν τα μαθήματα. Θεωρώ ότι καταβάλλουν και αυτοί μεγάλη προσπάθεια για να τα συντηρήσουν όσο περισσότερο μπορούν», επισημαίνει ο Στέλιος Μπομποδάκης. Ο ίδιος θεωρεί μάλιστα ότι οι εκτάσεις είναι τόσο μεγάλες εκεί, που μπορούν να γίνουν τόσο ερευνητικές επενδύσεις από το κράτος, όσο και καλλιέργειες για βιοποριστικούς σκοπούς, από πολλές οικογένειες αγροτών της ευρύτερης περιοχής. «Αλλά και όσοι εντάσσονται στο πρόγραμμα των νέων αγροτών, μπορούν να πάρουν ο καθένας πολλά στρέμματα να τα καλλιεργεί για όσο χρονικό διάστημα είναι στο πρόγραμμα», λέει ο αντιδήμαρχος. Κανάλι με τρεχούμενο νερό Μια άλλη μεγάλη έκταση, που αποτελεί συνέχεια του αγροκτήματος του Αμπελούζου, είναι εκεί όπου στη δεκαετία του '80 είχαν αναπτύξει οι ερευνητές του ΕΘΙΑΓΕ, με επικεφαλής τον πρώην ερευνητή Αμπέλου Βαγγέλη Βαρδάκη, σπουδαία πειράματα για την παραγωγή εξυγιασμένου φυτωριακού υλικού στο αμπέλι. Μάλιστα, η Περιφέρεια Κρήτης δείχνει ανάλογο ενδιαφέρον και σήμερα, αρκεί να στηρίξει και να χρηματοδοτήσει μια τέτοια δραστηριότητα το κράτος ή η Ευρωπαϊκή Ένωση.                                  Κατηφορίζοντας προς τις πρώην αμπελουργικές εκτάσεις, είδαμε κανάλι με τρεχούμενο νερό, που το χρησιμοποιούσε το ΕΘΙΑΓΕ για να ποτίζει τις πειραματικές καλλιέργειες. Και όπως μας εξήγησε ο Στέλιος Μπομποδάκης, «πρόκειται για κανάλια και αγωγούς με μπετό και με πέτρες, για να περνάει μέσα από το κτήμα το νερό του Ληθαίου Ποταμού. Το νερό αυτό περνάει μέχρι σήμερα από το αγρόκτημα του ΕΘΙΑΓΕ και καταλήγει στη θάλασσα. Κάποτε ο ποταμός είχε περισσότερο νερό, αλλά πάντα υπάρχει και περνάει από 'δω που βλέπετε, ακόμα και κατά τους καλοκαιρινούς μήνες», λέει χαρακτηριστικά. Τεράστιοι αμπελώνες «Πρόγραμμα Interreg ΙΙ, Αμπελώνας Βάσης», διαβάζουμε σε μiα σκουριασμένη ταμπέλα, δίπλα στα κανάλια με το τρεχούμενο νερό. Στέκουν μόνο οι υποστυλώσεις του αμπελώνα, αλλά δεν υπάρχουν πια οι κουρμούλες. Το μέλος της διοίκησης του Αγροτικού Συνεταιρισμού Μεσαράς Μανόλης Μπομποδάκης σχολιάζει το γεγονός αυτό, λέγοντας: «Το κράτος απλά σήμερα θέλει να πολεμήσει την παραγωγή. Αντί να αξιοποιήσει τις υποδομές αυτές για την ανάπτυξη της αμπελουργίας, που έδινε εθνικό εισόδημα για μας, όπως και το ελαιόλαδο, βλέπετε ποια είναι σήμερα η κατάληξη. Και την ίδια ώρα, όρεξη από τους νέους ανθρώπους να έρθουν και να καλλιεργήσουν, παρά τα προβλήματα, υπάρχει. Αλλά η Πολιτεία δε δείχνει ενδιαφέρον να βοηθήσει προς αυτή την κατεύθυνση»... Εκτός από τις πρώην αμπελουργικές εκτάσεις, βλέπουμε παρακάτω και χιλιάδες ελαιόδεντρα. Πρόκειται για αρχαίες χοντρολιές. Κι αυτές παρατημένες στο έλεος του χρόνου. Και η κυβέρνηση ασχολείται μόνο με τη φοροεισπρακτική εκμετάλλευση του αγροτικού τομέα, αφήνοντας αυτές τις τεράστιες υποδομές να χάνονται. Ακούει κανείς; ρεπορτάζ: Χριστόφορος Παπαδάκης φωτογραφίες: Νίκος Χαλκιαδάκης http://www.neakriti.gr/?page=newsdetail&DocID=1309695&srv=127