Για να βλέπουμε ή για να κλαίμε;

Του Νίκου Μπογιόπουλου

Χτες ήταν η «Παγκόσμια μέρα ευτυχίας». Υπάρχει και τέτοια…
Στην Ευρώπη γιορτάστηκε έτσι:
120 εκατομμύρια φτωχοί,
30 εκατομμύρια άνεργοι,
4,5 εκατομμύρια άστεγοι,
8 ευρωπαϊκές χώρες με 6 από αυτές μέλη της ΕΕ να είναι στον κατάλογο των 15 πρώτων χωρών στον παγκόσμιο δείκτη μιζέριας - υπάρχει και τέτοιος… (πηγή: Bloomberg)
Στην Ελλάδα έτσι:
Από το 2010 ο δείκτης της απόλυτης φτώχειας έχει αυξηθεί  κατά 30 ποσοστιαίες μονάδες,
το 48% των νοικοκυριών ζει κάτω από το όριο της φτώχειας,
το 20,9% αδυνατεί να καλύψει βασικές ανάγκες,
οι – επισήμως καταγεγραμμένοι – άνεργοι ανήλθαν στους 1 εκατομμύριο 81 χιλιάδες,
το 50% όσων συνεχίζουν να εργάζονται αμείβεται στον ιδιωτικό τομέα με 800 ευρώ και κάτω,
1,182 εκατομμύρια συνταξιούχοι ζουν με κάτω από 700 ευρώ,
1 εκατομμύριο εργαζόμενοι παραμένουν απλήρωτοι από έναν έως και 12 μήνες,
το 68% των Ελλήνων δεν διαθέτει εισόδημα πάνω από το 60% του μέσου εθνικού εισοδήματος που θεωρείται όριο της επίσημης φτώχειας,
 η Ελλάδα είναι η δεύτερη χώρα παγκοσμίως στους ρυθμούς επιδείνωσης του δείκτη μιζέριας για τον λαό της κι αυτό πριν από την εφαρμογή του τρίτου Μνημονίου (στοιχεία: ΙΝΕ/ΓΣΕΕ, ΟΑΕΔ, σύστημα «Ήλιος», Κομισιόν, Bloomberg).

Στην Αμερική έτσι: 
Με το 95% των κερδών που παράγονται από το «αναπτυξιακό μοντέλο Ομπάμα» να καταλήγουν στο πλουσιότερο 1% του πληθυσμού και από αυτά τα κέρδη το 60% να πηγαίνει στους μεγιστάνες του πλούτου που αποτελούν το μόλις 0,1% του πληθυσμού,
με 55 εκατομμύρια Αμερικανούς να ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας εκ των οποίων 15,5 εκατομμύρια είναι παιδιά,
με πάνω από 50 εκατομμύρια Αμερικανούς να μην έχουν ασφάλεια υγείας και με 50 εκατομμύρια ανθρώπους να σιτίζονται με κουπόνια σίτισης,
με το μέσο όρο των εσόδων των ανώτερων εισοδηματικά τάξεων στις ΗΠΑ να είναι κατά 400 φορές μεγαλύτερος από το μέσο όρο των αποδοχών των εργαζόμενων στρωμάτων (αναλυτικότερα: “Καλώς ήρθε το δολάριο”)

Σε όλο τον κόσμο «γιορτάστηκε» έτσι: 
Με περίπου 748 εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο να εξακολουθούν να μην έχουν πρόσβαση σε πόσιμο νερό με συνέπεια -και μόνο εξ αυτού του λόγου - περίπου 1.000 παιδιά να πεθαίνουν κάθε μέρα από διαρροϊκές ασθένειες που συνδέονται με το επισφαλές πόσιμο νερό, την ανεπαρκή αποχέτευση ή τις κακές συνθήκες υγιεινής.
Με 62 ανθρώπους που κατέχουν τόσο πλούτο όσος ο πλούτος που κατέχει ο μισός πληθυσμός της Γης - περίπου 3,5 δισεκατομμύρια άνθρωποι – να έχουν δει τα πλούτη τους από το 2010 και μετά να αυξάνονται κατά 44% όταν ο πλούτος των φτωχότερων 3,5 δισεκατομμυρίων ανθρώπων μειώθηκε κατά 41% (στοιχεία: Oxfam, Unicef)
                                                                  ***
    Σήμερα είναι, επίσης, μια ακόμα Παγκόσμια μέρα: Η «Παγκόσμια μέρα κατά του ρατσισμού».
    Για το πώς «γιορτάζεται» αυτή η μέρα, αρκεί:
Να δει κανείς το «πρόγραμμα» της Κου Κλουξ Κλαν με το οποίο διεκδικεί την προεδρία των ΗΠΑ ο Τραμπ.
Να ρίξει μια ματιά στο βρικολάκιασμα του φασισμού απ’ άκρη σε άκρη της ΕΕ και στις αποφάσεις της «Αγίας Οικογένειας» των Βρυξελλών για το πώς το προσφυγικό μετατρέπεται σε «παζάρι ψυχών».
Να δει πως τα εργαστήρια των πολυεθνικών από τη μια εξοπλίζουν τους ISIS και από την άλλη εξάγουν την «δημοκρατία» των πολέμων, της φτώχειας, της εκμετάλλευσης, της ξενοφοβίας.
Να δει τις εικόνες των νεκρών παιδιών στο Αιγαίο, τις εικόνες από το Νταχάου της Ειδομένης.
Να ρίξει μια ματιά από τους ναζί που κυβερνούν την Ουκρανία και τους ακροδεξιούς που φυτεύουν συρματοπλέγματα στα σύνορα μέχρι τους μαχαιροβγάλτες της ναζιστικής συμμορίας που κυκλοφορούν ελεύθεροι…

                                                            ***
    Κάναμε, λοιπόν, την καταγραφή. Για να είμαστε, μάλιστα, πιο ήσυχοι με την συνείδησή μας μπορούμε να κλάψουμε κιόλας. Να κλάψουμε; Ας κλάψουμε. Να εξοργιστούμε, ας εξοργιστούμε. Να θρηνήσουμε, ας θρηνήσουμε. Όμως, για να παραφράσουμε τον Βάρναλη, η αλήθεια, παραμένει: Με ευχές,  παρακάλια και κλάματα δεν γλιτώνεις από τα τσακάλια.
    Το ερώτημα, συνεπώς, που ανακύπτει και κάθε φορά επιχειρείται να κρυφτεί κάτω από το χαλί από τους θιασώτες του «δεν αλλάζει τίποτα» και του «δεν υπάρχει εναλλακτική», είναι τούτο: Τι κάνουμε;
    Αν δεν τεθεί, κι αν δεν απαντηθεί αυτό το ερώτημα, τότε όλα, η οργή, η θλίψη, ο θρήνος, ο αποτροπιασμός, η αγανάκτηση θα είναι ένα αδειανό πουκάμισο.
    Χαρακτηριστική περίπτωση το προσφυγικό: Ακόμα κι αυτή η μεγαλειώδης, η συγκλονιστική εκδήλωση αλληλεγγύης του ελληνικού λαού στο δράμα των προσφύγων, θα έχει πέσει τελικά στο κενό.
    Θα αποτελεί ένα παράσημο ανθρωπιάς (το οποίο φυσικά δεν θα πάρουν ποτέ οι ναζί), αλλά ένα παράσημο ανθρωπιάς σε έναν απάνθρωπο κόσμο, και μάλιστα ένα παράσημο πίσω από το οποίο θα προσπαθούν να ξεπλύνουν το αίμα που έχουν στα χέρια τους αυτοί που προκαλούν την απανθρωπιά.  
    Ακούμε επί βδομάδες και μήνες για το πόσο ντροπή, πόσο όνειδος συνιστούν για την κατ’ ευφημισμό «πολιτισμένη Ευρώπη» οι αποφάσεις της. Σωστά.
    Αλλά όλη αυτή η ντροπή, όλο αυτό το όνειδος είναι το αποτέλεσμα, είναι οι συνέπειες. Τα αίτια; Ποια είναι τα αίτια; Θα τα διαπιστώσουμε; Θα τα φωτίσουμε; Κι αν το κάνουμε θα τα φωτίσουμε για να παρακολουθούμε το φαινόμενο ή για να πάρουμε μέτρα ανάσχεσης και ανατροπής του;
    Τα λόγια του Ισπανού φιλοσόφου Ντανιέλ Ινεράριτι στην «El Paίs» αξίζει να προσεχτούν:
«Η αγανάκτηση - έλεγε - παύει να είναι ένα ανώδυνο αστείο που είναι ανίκανο να αλλάξει αφόρητες καταστάσεις, όταν συνοδεύεται από µία λογική ανάλυση του “γιατί”, όταν εντοπίζει ξεκάθαρα τα προβλήματα αντί να αρκείται να ξεφωνίζει τους ενόχους και όταν προτείνει συγκεκριμένο πρόγραμμα δράσης».
    Τα αίτια, λοιπόν. Όμως: Είναι ή δεν είναι ο πόλεμος το αίτιο; Αλλά τι είναι πόλεμος; Δεν είναι η αιματοβαμμένη πολιτική του ιμπεριαλισμού; Και τι είναι ιμπεριαλισμός; Δεν είναι η ισχύς και η εξουσία των πολυεθνικών και των μονοπωλίων που με την μορφή της κρατικής τους οργάνωσης βομβαρδίζουν, όπως κάνει η Γαλλία, όπως κάνει η Ιταλία, όπως κάνουν οι ΗΠΑ, τη Μέση Ανατολή;
    Παραπέρα: Αυτή η κρατική οργάνωση δεν είναι διαπλεγμένη σε μια σειρά διεθνικούς οργανισμούς όπως είναι η ΕΕ, όπως είναι το ΝΑΤΟ; Αλλά αν αυτή είναι η πολιτική της ΕΕ και του ΝΑΤΟ τι ρόλο παίζει η Ελλάδα μέσα σε αυτό το κλαμπ του εγκλήματος; Συμμετέχουμε και «συμμαχούμε» στο όνομα των «εθνικών συμφερόντων», λένε κάποιοι. Μα ποιο εθνικό συμφέρον διασφαλίζεται στην Ειδομένη, στο Αιγαίο, στον Περσικό, στο Αφγανιστάν;
    Για μια ακόμα φορά «εθνικό» βαφτίζεται το πιο ιδιοτελές, το πιο στενό, το πιο αντιπατριωτικό και το πιο απάνθρωπο συμφέρον μιας κάστας που για το δικό της και μόνο για το δικό της συμφέρον έχει μετατρέψει την Ελλάδα σε ένα νεκροταφείο κοινωνικών δικαιωμάτων για τους Έλληνες και σε ένα στρατόπεδο ψυχών για τους πρόσφυγες.
    Τα αίτια, λοιπόν. Και πως κόντρα στον ραγιαδισμό, κόντρα στη θεωρία του «καθίστε ήσυχα γιατί θα έρθουν χειρότερα», θα ψάξουμε το δρόμο διαφυγής και απόδρασης από όλα αυτά που προκαλούν ντροπή, πόνο, καταστροφή και θάνατο.
    Αυτό είναι το ζήτημα. Αυτό ήταν πάντα. Μόνο που σήμερα, ο φασισμός, ο ρατσισμός, η δυστυχία, η ανέχεια, η κρίση του συστήματος που παράγει μια χούφτα Κροίσους πάνω στις ερήμους της κοινωνικής, φυλετικής, ρατσιστικής και τελικά ταξικής εκμετάλλευσης, καθιστά την αναμέτρηση με τα αίτια του εγκλήματος επιτακτική.
    Τόσο επιτακτική, όπως ακριβώς το έθεσε ο Σαρτρ: Όποιος – έλεγε - δεν χρησιμοποιεί τα μάτια του για να βλέπει, θα είναι πάντα όμηρος να τα χρησιμοποιεί για να κλαίει.