ΡΕΡΠΟΡΤΑΖ: ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΣ ΠΑΠΑΔΑΚΗΣ
«Υποπλασία παρεγκεφαλίδων λόγω απουσίας ιωδίου στα μεγάλα ύψη» ανακοινώθηκε από τα εργαστήρια των κτηνιάτρων της Θεσσαλίας ως η αιτία που προκαλεί ομαδικούς θανάτους αμνοεριφίων στις ορεινές περιοχές του Ψηλορείτη. Ωστόσο, η "Νέα Κρήτη", μετά από σχετική έρευνα, συνέλεξε και προβάλλει παρακάτω ερωτήματα-"φωτιά" για την υπόθεση αυτή, καθώς δε φαίνεται από τις απαντήσεις των κτηνιάτρων μια σφαιρική κάλυψη του θέματος, ώστε να απαντηθούν προς την κοινή γνώμη ζητήματα που σχετίζονται τόσο με την κατάσταση του περιβάλλοντος, όσο και με... τη στοιχειοθέτηση του δικαιώματος των κτηνοτρόφων να λάβουν γενναίες αποζημιώσεις!
Πιο αναλυτικά, τα εργαστήρια της Θεσσαλίας (και όχι της Θεσσαλονίκης, όπου εστάλησαν αρχικά τα δείγματα) ανακοίνωσαν πως βρέθηκε «μέτριου βαθμού υποπλασία παρεγκεφαλίδων, μέτρια διόγκωση θυρεοειδών αδένων, πολυεστιακή κατανομή περιοχών ατελεκτασίας στους πνεύμονες, μέτρια ηπατομεγαλία και άλλα ήσσονος σημασίας, ενώ ο θυρεοειδής αδένας χαρακτηριζόταν από μη φυσιολογικό μέγεθος και σχήμα των θυρεοειδών θυλακίων.
Ειδικότερα εμφάνιζε έντονη υπερπλασία των επιθηλιακών κυττάρων των θυλακίων, με ομάδες αποφολιδομένων κυλινδρικών κυττάρων σε κοιλότητες με λίγο ή χωρίς κολλοειδές και όπου αυτό υπήρχε τα περισσότερα θυλάκια ήταν κυστικά με αποπλατυσμένο επιθήλιο. Εικόνα συμβατή με βρογχοκήλη».
Παρακάτω τονίζεται ότι με τη χρήση μορφομετρίας στις ιστολογικές τομές της παρεγκεφαλίδας αποκαλύφθηκε μείωση (έως 20%) του πάχους του φλοιού (στιβάδα μοριώδης, κυττάρων Purkinje και κοκκώδης), επιβεβαιώνοντας την αρχική μακροσκοπική εκτίμηση για υποπλασία παρεγκεφαλίδας.
Δευτερεύουσες αλλοιώσεις ήταν η εκφύλιση του ήπατος και ειδικότερα γλυκογονώδης εκφύλιση των ηπατοκυττάρων (χρησιμοποιήθηκε ειδική ιστοχημική χρώση PAS), ενώ σε ορισμένα ζώα οι πνεύμονες εμφάνιζαν πολλαπλές ατελεκτασικές εστίες. Διάγνωση: αλλοιώσεις συμβατές με ιωδιοπενία.
Το ιστορικό
Η ανακοίνωση αναφέρεται ακόμη στο ιστορικό της έρευνας ως εξής:
Στις 27 Νοεμβρίου 2015, εκ μέρους του Εργαστηρίου Παθολογικής Ανατομικής, ο κτηνίατρος Δούκας Δημήτριος (MSc, PhD, συμβασιούχος διδάσκων και επιστημονικός συνεργάτης) επισκέφτηκε στα Ανώγεια 3 εκτροφές με περιστατικά νεογνικής θνησιμότητας αρνιών.
Πραγματοποίησε πλήρεις νεκροψίες σε 7 αρνιά και συνέλεξε αντιπροσωπευτικά δείγματα από τα όργανα για ιστοπαθολογικές εξετάσεις.
Επιπρόσθετα, συνέλεξε δείγματα αίματος, ζωοτροφών, βλάστησης και εδάφους για την αποστολή τους σε συνεργαζόμενα εργαστήρια (για πιθανή πραγματοποίηση εξειδικευμένων εξετάσεων).
Από το ιστορικό καταγράφηκαν τα εξής: Κατά την περίοδο Οκτωβρίου-Νοεμβρίου 2015 παρατηρήθηκε αυξημένη θνησιμότητα των νεογέννητων αρνιών σε εκτροφές των Ανωγείων (περιοχή Μυλοποτάμου). Το πρόβλημα αφορά σε μη μετακινούμενα κοπάδια προβάτων που εκτρέφονται όλη τη διάρκεια του έτους στους ορεινούς βοσκότοπους της περιοχής.
Πρόκειται για ασυνήθιστα υψηλό ποσοστό θανάτων σε νεογέννητα αρνιά ηλικίας 1-2 ημερών και όχι σε αποβολές. Η εγκυμοσύνη και ο τοκετός ολοκληρώνονται φυσιολογικά και η παραγωγή πρωτογάλακτος και γάλακτος από τις προβατίνες είναι κανονική. Από τα νεογέννητα αρνιά ένα σημαντικά υψηλό ποσοστό (σε ορισμένες εκτροφές έως 50%) εμφανίζεται με γενικευμένη αδυναμία (χαρακτηριστικά μειωμένη κινητικότητα και αδυναμία θηλασμού πρωτογάλακτος), παρόλο που τα αρνιά έχουν γεννηθεί με το φυσιολογικό βάρος και δεν εμφανίζουν μακροσκοπικά αντιληπτές διαμαρτίες διάπλασης. Τα αρνιά πεθαίνουν κυρίως την 1η μέρα μετά τη γέννηση (λίγες ώρες έως 2η μέρα).
Κάποιοι κτηνοτρόφοι ανέφεραν ότι μεμονωμένα αρνιά (κυρίως από αυτά που γεννήθηκαν στην αρχή της περιόδου τοκετών σε κάθε εκτροφή, τα λεγόμενα «πρώιμα») γεννιούνταν νεκρά και λιποβαρή, εμφανίζοντας χαρακτηριστικά πολύ αδρό (αγανό) τρίχωμα.
Επιπλέον, ανέφεραν περιπτώσεις δίδυμης κύησης όπου ολοκληρώθηκε φυσιολογικά.
Το πόρισμα ανακοινώθηκε προχθές από το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας και συγκεκριμένα τη Σχολή Επιστημών Υγείας, Τμήμα Κτηνιατρικής, Εργαστήριο Παθολογικής Ανατομικής.
Ερωτήματα-"φωτιά"
Στο πόρισμα αναφέρεται ως αιτία των θανάτων των αρνιών η ιωδοπενία. Δεν έγινε καμία αναφορά όμως στις τιμές των εξετάσεων και αν οι εξετάσεις αφορούσαν νεκρά αρνιά ή ζωντανά μικρά ζώα ή και μεγάλα. Δεν έγινε επίσης αναφορά αν υπήρξε έλεγχος και εξετάσεις σε ζώα από άλλες περιοχές για συγκριτικά αποτελέσματα. Επίσης, εντύπωση προκαλεί ότι αυτή η ανακοίνωση ήρθε από το Πανεπιστήμιο της Θεσσαλίας και όχι της Θεσσαλονίκης, που είχαν πάει αρχικά τα δείγματα προς εξέταση.
Μέχρι σήμερα δεν υπήρχε καμία ενημέρωση από αρμόδιο φορέα ότι περίμεναν και άλλες απαντήσεις εξετάσεων, παρά το ότι η "Νέα Κρήτη" είχε βάλει επίμονα το ερώτημα, αν δηλαδή είχε γίνει πλήρης έλεγχος.
Οι παράγοντες
Από δημοσιευμένες εργασίες ερευνητών, ο υποθυρεοειδισμός έχει διάφορα αίτια:
• Υποθυρεοειδισμός της μητέρας, που άμεσα στο πρώτο μισό της εγκυμοσύνης θα προκαλέσει υπανάπτυξη του θυρεοειδούς αδένα του εμβρύου και έτσι στο δεύτερο μισό της εγκυμοσύνης δε θα έχει το έμβρυο παραγωγή θυρεοειδικών ορμονών, απαραίτητων για την ανάπτυξη διαφόρων συστημάτων, όπως εγκεφάλου, μυοσκελετικού, καρδιάς κ.ά.
• Υποθυρεοειδισμός έμμεσος
- από φάρμακα ή συντηρητικά τροφής που έχουν μεγάλες ποσότητες ιωδίου
- πρόσληψη ραδιενεργού ιωδίου
- αυτοάνοση θυρεοειδοπάθεια
- έκθεση σε ακτινοβολία
- ιωδοπενία.
Το ιώδιο, αν και αφθονεί στη θάλασσα, οξειδώνεται στην επιφάνειά της και με την εξάτμιση του νερού, τη βροχή και το χιόνι μεταφέρεται στο έδαφος και στα φυτά σε πολύ μικρές συγκεντρώσεις.
Ο θυρεοειδής, χάρη στην ικανότητά του να αποθηκεύει ιώδιο, μπορεί και σε καταστάσεις σχετικά παρατεταμένης ιωδοπενίας να εξασφαλίζει επαρκείς ποσότητες θυρεοειδικών ορμονών. Όμως σε περίπτωση χρόνιας και σοβαρής ιωδοπενίας αυτοί οι αντιρροπιστικοί μηχανισμοί δεν επαρκούν, με αποτέλεσμα μείωση των Τ3 και Τ4, με όλες τις συνέπειες που αυτό συνεπάγεται.
Η ιωδοπενία αποτελεί ένα πρόβλημα της παγκόσμιας υγείας, η αντιμετώπιση της οποίας μπορεί να προλάβει τις σοβαρές νευρολογικές συνέπειες. Διεθνείς οργανισμοί και πολλές μελέτες τεκμηριώνουν ότι η γέννηση νεκρών αρνιών ή ο θάνατός τους μετά τη γέννηση μπορεί να προληφθεί.
Έχουν δικαίωμα
Θεωρείται βασικό δικαίωμα των κτηνοτρόφων να έχουν την υποστήριξη των αρμόδιων φορέων στον έλεγχο των επιπέδων του ιωδίου στα έγκυα και στα νεογέννητα ζώα.
Να γνωρίζουν τη σοβαρότητα της ιωδοπενίας (ήπια, μέτρια και σοβαρή) μέσα από την πλήρη αναφορά στα αποτελέσματα των εξετάσεων. Δηλαδή τα αποτελέσματα των εξετάσεων που δείχνουν τις τιμές της TSH, των ορμονών του θυρεοειδούς (Τ3 και Τ4), των θυρεοειδικών αντισωμάτων.
Να γνωρίζουν αν αυτές οι τιμές είναι από νεκρά μικρά αρνιά ή από ζώντα, γιατί οι τιμές μπορεί να διαφέρουν στην αξιοπιστία.
Είναι ανάγκη για ολοκλήρωση του ελέγχου να παρουσιαστούν τα αποτελέσματα των τοξικολογικών, ιστολογικών, μικροβιολογικών και παθολογοανατομικών εξετάσεων της καρδιάς, του εγκεφάλου και του εντέρου από τα νεκρά ζώα. Να γίνει εδαφολογικός προσδιορισμός του ιωδίου στα βοσκοτόπια που είχαν τους περισσότερους θανάτους.
Να ελεγχθούν οι ζωοτροφές για την περιεκτικότητά τους σε ιώδιο, φυτοφάρμακα, περιεκτικότητα μειγμάτων ζωοτροφής σε σόγια που εμποδίζει το μεταβολισμό των θυρεοειδικών ορμονών στο έντερο και το ήπαρ. Να πληροφορηθούν για άλλα συνήθη αίτια έμμεσου υποθυρεοειδισμού των ζώων, όπως η έλλειψη σεληνίου, σιδήρου και βιταμίνης Α.
Στόχος είναι να προλάβουν στο άμεσο μέλλον τις απώλειες των νεογέννητων αρνιών και να έχουν αντιληφθεί τη σοβαρότητα του προβλήματος και τη στενή σχέση και συνεργασία που πρέπει να έχουν με κτηνιάτρους σε θέματα διατροφής και παρακολούθησης της υγείας των ζώων.
Έχουν δικαίωμα να γνωρίζουν τα ακριβή αίτια της ιωδοπενίας, ώστε να έχουν τη δυνατότητα να αποζημιωθούν για τις μεγάλες απώλειες του εισοδήματός τους από αιτίες που μπορεί να αποδοθούν σε συντηρητικά τροφών, φάρμακα κ.ά.
Πληροφορίες αναφέρουν ότι πολλές ζωοτροφές έχουν μεγάλη περιεκτικότητα σε σόγια, που προκαλεί προβλήματα στο μεταβολισμό του ιωδίου.
Πολλά φυτοφάρμακα και ουσίες, όπως θειώδη, κυανιούχα, πολυφαινόλες, φθαλικοί εστέρες, πολυαλογωνομένα διφαινύλια, οργανοχλωρίνες, αρωματικοί υδρογονάνθρακες κ.ά., προκαλούν δευτεροπαθή υποθυρεοειδισμό με διάφορους μηχανισμούς οξειδωτικών βλαβών και ενζυματικών απορρυθμίσεων.
Επίσης, πολλοί κτηνοτρόφοι για οικονομικούς λόγους και χωρίς να έχουν ενημέρωση από αρμόδια όργανα περιορίστηκαν λόγω της κρίσης σε μείγματα ζωοτροφών χωρίς τα απαραίτητα ιχνοστοιχεία, για να δώσουν 35 ευρώ λιγότερα χρήματα στον τόνο ζωοτροφής.
Ανεπαρκείς απαντήσεις τα όσα γνωρίζουμε μέχρι σήμερα
Οι μέχρι σήμερα απαντήσεις μπορεί να είναι ανεπαρκείς. Οι πληροφορίες που έχουμε είναι ότι ο θυρεοειδής αδένας χρησιμοποιεί διάφορους μηχανισμούς για να απαντήσει στη χρόνια μετρίου βαθμού ιωδοπενία.
Υπάρχουν ανοικτά θέματα όσον αφορά στην προσαρμογή των ζώων στην ιωδοπενία και στην ερμηνεία των αποτελεσμάτων, γιατί δε γνωρίζουμε τις απαντήσεις των εξετάσεων, το χρόνο και το κόστος που πρέπει να δώσουν οι κτηνοτρόφοι για την αντιμετώπιση του προβλήματος.
Οι ευθύνες της Πολιτείας είναι μεγάλες και οι απαντήσεις έπρεπε να είχαν δοθεί πριν τις απώλειες του ζωικού κεφαλαίου.
Δεν είναι ώρα για να παραμένουν αναπάντητα ερωτήματα, ποιοι ευθύνονται για τέτοιας έκτασης απώλειες και με ποιο τρόπο θα αντιμετωπιστούν.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου