Παιδική κακοποίηση: Σπάω τη σιωπή μου

Του Χριστόφορου Παπαδάκη

Η κακοποίηση παιδιών ακόμη και από τους ίδιους τους γονείς τους δεν είναι ένα φαινόμενο που έχει εκλείψει. Και το ζήτημα είναι πώς το αντιμετωπίζουμε ως τρίτοι. "Σπάω τη σιωπή μου"... Αυτό είναι το πρώτο που πρέπει να κάνω αν δω ένα παιδάκι με μώλωπες, κακοποιημένο σωματικά από τον ίδιο του τον πατέρα, τη μητέρα ή και τους δυο. Η "Νέα Κρήτη" αναζήτησε χθες συγκεκριμένες απαντήσεις γύρω από αυτό το φοβερά σοβαρό ζήτημα. Και η απάντηση για το "τι κάνω σε πρώτη φάση" είναι: "Τηλεφωνώ στην Πρόνοια χωρίς δεύτερη κουβέντα και κάνω επώνυμη ή ανώνυμη καταγγελία". Η Πρόνοια παρεμβαίνει αμέσως, ειδοποιώντας τον εισαγγελέα Ανηλίκων. Χωρίς κανένα χάσιμο χρόνου, το παιδί πρέπει να προστατευτεί. Να γλιτώσει απ' τον ασυνείδητο πατέρα ή συγγενή του, που αντί να το προστατέψει και να το στηρίξει στο δρόμο της ζωής, το καταστρέφει δέρνοντάς το και μετατρέποντάς το σε έναν ζωντανό-νεκρό, που μελλοντικά τη δυστυχία των παιδικών του χρόνων είναι σχεδόν σίγουρο ότι θα τη "μεταφέρει", για να τη βγάλει από μέσα του, και στα δικά του τα παιδιά. Αν ποτέ μπορέσει δηλαδή, μετά απ' όλα αυτά, να φτιάξει οικογένεια! Εγκληματίες ζουν δίπλα μας. Χτυπάνε τα παιδιά τους. Κατ' επανάληψη. Τα καίνε ακόμα και με τσιγάρο. Τα κακοποιούν ακόμα και σεξουαλικά. Τα βρίζουν. Τα μειώνουν. Εμείς, όταν βλέπουμε τα σημάδια αυτά, τι κάνουμε; Πώς αντιδρούμε; Σωπαίνουμε; Όχι... Και για το λόγο αυτό, η εφημερίδα μας ξεκίνησε χθες την έρευνά της, με στόχο να φέρει τα πάνω κάτω, να στείλει μηνύματα στους συγκριμένους γονείς, να ευαισθητοποιήσει την κοινωνία, γιατί το πρόβλημα είναι πάρα πολύ σοβαρό. Η βία σε βάρος των παιδιών είναι ένα φαινόμενο που λαμβάνει ολοένα και περισσότερο ανησυχητικές διαστάσεις, τόσο στην Κρήτη, το Ηράκλειο, τη γειτονιά μας, το χωριό μας, όσο και γενικότερα την Ελλάδα, που σε κάποιες μορφές παιδικής κακοποίησης βρίσκεται στις πρώτες θέσεις παγκοσμίως... Μερικά σημάδια Ορισμένες ενδείξεις, που αναφέρονται προς τον εκπαιδευτικό, είναι όταν το παιδί: Απουσιάζει συχνά από το σχολείο. Ζητάει ή κλέβει φαγητό από τους συμμαθητές του. Έχει παραπτωματική συμπεριφορά. Παρουσιάζει χαμηλή αυτοεκτίμηση. Δείχνει κουρασμένο. Δεν έχει φίλους. Δεν έχει τον κατάλληλο, για την εποχή, ρουχισμό. Επιζητά έντονα την προσοχή. Έχει καθυστέρηση στη σωματική και συναισθηματική του ανάπτυξη. Παρουσιάζει ξαφνικές ή ακραίες αλλαγές στη συμπεριφορά του. Εμφανίζει διατροφικές διαταραχές. Εμφανίζει ανεξήγητα καψίματα, δαγκώματα, μελανιές, μετά από απουσία απ' το σχολείο. Φοβάται όταν ο εκπαιδευτικός επικοινωνεί με τους γονείς του. Κλαίει όταν είναι η ώρα να επιστρέψει σπίτι. Αναφέρει τραυματισμό από το γονέα ή άλλο ενήλικα. Φοβάται να συναντήσει κάποιους ανθρώπους. Ζωγραφίζει παραστάσεις σεξουαλικών πράξεων. Έχει ανάρμοστη σεξουαλική συμπεριφορά για την ηλικία του και παραπονιέται για πόνο ή φαγούρα στις ιδιαίτερες περιοχές του. Ωστόσο, κανένα από τα παραπάνω σημάδια δεν αποδεικνύει απαραίτητα την ύπαρξη παιδικής κακοποίησης, όταν αυτό εμφανιστεί μεμονωμένα και περιστασιακά. Τι κάνω; Απαντήσεις στο "τι κάνω" δίνει από τη δική του άποψη ο γνωστός ψυχολόγος Νίκος Παπανικολάου. «Αυτό που πρέπει να γίνει αμέσως είναι να έχουμε εισαγγελική παρέμβαση. Είναι θέματα κατά κύριο λόγο κοινωνικού λειτουργού. Και η καταγγελία πρέπει να γίνει στην Πρόνοια. Η Πρόνοια στη συνέχεια πρέπει να στείλει κάποιον κοινωνικό λειτουργό. Από τον κοινωνικό λειτουργό θα ξετυλίξει το κουβάρι, ώστε στη συνέχεια η Πρόνοια να μπορεί να κινητοποιήσει τον εισαγγελέα Ανηλίκων. Είναι μια αρκετά μεγάλη ιστορία. Το πιο δύσκολο σε όλη την κατάσταση έχει να κάνει με το ότι τελικά, και να υπάρξει η κινητοποίηση του εισαγγελέα, δεν υπάρχουν πολλοί φορείς που να μπορέσουν να φιλοξενήσουν αυτά τα παιδιά. Είναι πολύ λίγοι έως ανύπαρκτοι στην Κρήτη. Αλλά ακόμη κι αυτοί που υπάρχουν, όπως για παράδειγμα η Στέγη Ανηλίκων στο Μασταμπά, είναι υποστελεχωμένοι. Ο ψυχολόγος Νίκος Παπανικολάου Ουσιαστικά όμως αυτός που πρέπει να κινητοποιηθεί είναι ο εισαγγελέας Ανηλίκων, ο οποίος στη συνέχεια θα ξεκινήσει μια τέτοια διαδικασία. Και αν υπάρχει και ιατροδικαστική έκθεση, τότε είναι πολύ πιο εύκολα τα πράγματα. Με βάση αυτήν την έκθεση μπορεί να δώσει ο εισαγγελέας την προσωρινή επιμέλεια των παιδιών σε κάποιον άλλο, που αυτή η προσωρινή επιμέλεια μπορεί να γίνει και μόνιμη επιμέλεια αργότερα», μας είπε ο κ. Παπανικολάου. Στο σημείο αυτό, ο γνωστός ψυχολόγος διευκρινίζει ότι, όταν μιλάμε για παιδική κακοποίηση, μιλάμε για τέσσερα είδη κακοποίησης: Τη λεκτική, τη σωματική, τη σεξουαλική κακοποίηση και την παραμέληση. «Συνήθως η κακοποίηση στα παιδιά πηγαίνει μαζί με την κακοποίηση στη μητέρα. Δηλαδή συνήθως και η μητέρα είναι θύμα κακοποίησης, σε ό,τι αφορά τη σωματική κακοποίηση. Οπότε η μητέρα λόγω φόβου μπορεί να μην αντιδρά. Και σε αυτήν την περίπτωση η μητέρα πρέπει να μιλήσει. Να μιλήσει κάπου, σε κάποιον γνωστό. Από 'κει και πέρα, υπάρχουν κάποιοι φορείς, όπως το ΚΕΘΙ, που κάνουν μια προσπάθεια, υπάρχει νομική υποστήριξη», λέει στην εφημερίδα μας ο κ. Παπανικολάου. Το Κέντρο Ερευνών για Θέματα Ισότητας στο Ηράκλειο στεγάζεται στην οδό Θησέως 18Α και το τηλέφωνο επικοινωνίας είναι 2810/341.387. Το "Χαμόγελο" Θετικές είναι οι εκτιμήσεις του κ. Παπανικολάου και για την εθνική γραμμή για τα παιδιά 1056 του "Χαμόγελου του Παιδιού". Λειτουργεί πανελλαδικά σε εικοσιτετράωρη βάση, 7 ημέρες την εβδομάδα, και η κλήση είναι δωρεάν από καρτοτηλέφωνα και κινητά. Στελεχώνεται από κοινωνικούς λειτουργούς και ψυχολόγους, και όλες οι τηλεφωνικές συνομιλίες είναι απόρρητες και δεν καταγράφονται. Ως ενήλικες «Έρχονται σε μένα έχοντας προ κατάθλιψη ή κάποιο άλλο νόσημα και πολύ απλά μέσα στην ψυχοθεραπευτική ηλικία μού λέει ότι είχε υποστεί στην παιδική του ηλικία κακοποίηση στο σπίτι του», τονίζει ο κ. Παπανικολάου, επισημαίνοντας ότι ποτέ δεν ξεπερνιέται από τον άνθρωπο η κακοποίηση στην παιδική του ηλικία. «Αυτοί οι άνθρωποι δεν το ξεπερνούν ποτέ. Ή συνθηκολογούν με μια κατάσταση. Το πιο επικίνδυνο είναι ότι, αν δε δουλέψεις αυτό το κομμάτι του εαυτού σου, ουσιαστικά προετοιμάζεται ένας καινούργιος θύτης, δεδομένου ότι τις περισσότερες φορές τα θύματα γίνονται μελλοντικοί θύτες. Δηλαδή, αν έτρωγα ξύλο μικρός, θα δέρνω κι εγώ τα παιδιά μου αργότερα. Όπως επίσης, αν πέσω θύμα σεξουαλικής κακοποίησης, έχω πολλές πιθανότητες, πάνω από 50%, να γίνω θύτης κι εγώ στο μέλλον. Έχω υποστεί κάτι μέσα μου, έχω τραυματιστεί μέσα μου και προσπαθώ με κάποιο τρόπο να το βγάλω από μέσα μου και να το προβάλλω σε κάποιον άλλο», τονίζει κατηγορηματικά ο κ. Παπανικολάου. Για τους γονείς που κακοποιούν τα παιδιά τους δεν υπάρχει πραγματική μεταμέλεια. Ο ίδιος καταλήγει λέγοντας ότι «μπορεί να περάσουν διάφορα στάδια, να "ηρεμήσουν", να κλάψουν, να δηλώσουν μετανιωμένοι, μέχρι που να το ξανακάνουν! Άρα η προστασία των παιδιών από αυτούς και η απομάκρυνσή τους τελικά είναι επιβεβλημένη». Η κρίση ευνοεί τέτοια φαινόμενα   «Έχουμε πολλές μαρτυρίες που δείχνουν ότι το φαινόμενο αυτό παρουσιάζει έξαρση στις μέρες μας», τονίζει στη "Νέα Κρήτη" και ο πρόεδρος της Ένωσης Γονέων Μαθητών Δήμου Ηρακλείου και κοινωνιολόγος κ. Μανόλης Συντυχάκης. Ο κοινωνιολόγος Μανόλης Συντιχάκης «Μέσα από τους συλλόγους των γονέων, δυστυχώς, μας φτάνουν πολλά τέτοια γεγονότα σε τακτά χρονικά διαστήματα. Το φαινόμενο είναι οξυμμένο. Είναι ένα αποτέλεσμα της οικονομικής κρίσης. Γιατί η βάση είναι η οικονομία. Όταν μια οικογένεια δεν έχει να ζήσει, τότε από 'κει και μετά έχουμε και τέτοια προβλήματα. Λίγο ευάλωτος να είναι ο γονέας και να επιβαρύνεται και με τα οικονομικά προβλήματα, προφανώς έχουμε ένα εκρηκτικό μείγμα που οδηγεί στον ξυλοδαρμό του παιδιού». Καταλήγοντας, διευκρινίζει ότι έχουμε τέτοια φαινόμενα και σε νορμάλ καταστάσεις, από γονείς που συμπεριφέρονται έτσι λόγω και των δικών τους βιωμάτων ως παιδιά, με ψυχολογικά προβλήματα κ.λπ. «Το σίγουρο είναι ότι το παιδί θα μιμηθεί το γονιό του. Και θα κάνει ακριβώς τα ίδια στα παιδιά του ή και χειρότερα»... ("Ν.ΚΡΗΤΗ" ΔΕΥΤΕΡΑ 16 ΙΟΥΝΙΟΥ 2014)