Οδύσσεια 21 χρόνων για τους απολυμένους της Βάσης

Μια Οδύσσεια που δεν τελείωσε ποτέ και κανείς δεν ξέρει αν και πότε θα τελειώσει άρχιζε για εκατοντάδες εργαζόμενους από τη στιγμή που έκλεινε η αμερικανική βάση των Γουρνών, με μια απόφαση που οφειλόταν καθαρά στον αμερικανικό παράγοντα, ο οποίος μάλιστα φρόντισε να αποζημιώσει τους υπαλλήλους της Ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας. Σε αντίθεση με το Ελληνικό Δημόσιο, που παρά τις πάρα πολλές δικαστικές αποφάσεις, δεν προχώρησε ποτέ στην καταβολή αποζημιώσεων.

Η "Νέα Κρήτη" ταξιδεύει σήμερα στα μέσα της δεκαετίας του '70, από το 1975 που έπιασαν δουλειά οι Έλληνες της βάσης μέχρι και το 1994, όταν έκλεισε. Και άρχιζε τότε το δικό τους μαρτύριο. Σήμερα, άλλοι έχουν πεθάνει και οι υπόλοιποι δεν έπαψαν ποτέ να ζουν καταστάσεις πείνας και εξαθλίωσης!

Μια ζωή πρόεδρος των περίπου 240 υπαλλήλων της Ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας και μετέπειτα απολυμένων, ο Αντώνης Ιερωνυμάκης. Χθες άφησε τη σκέψη του να γυρίσει πολλά χρόνια πίσω, αρχίζοντας τη διήγηση στα γραφεία της εφημερίδας μας για το 1975 που τελείωνε το στρατό και έπιανε δουλειά στο Ταχυδρομείο της πρώην Αμερικανικής Βάσης Γουρνών.

«Ποτέ δεν περιμέναμε ότι θα έκλεινε αυτή η Βάση. Και ποτέ δεν περιμέναμε πόσο άδικο θα ήταν απέναντί μας το ελληνικό Δημόσιο, εξαιτίας των πολιτικών όλων των κυβερνήσεων που μεσολάβησαν μέχρι σήμερα, αλλά και της αντιπολίτευσης», λέει με προβληματισμό, λύπη και αγανάκτηση.

«Ήταν κακό για το κράτος μας που έκλεισε η συγκεκριμένη Βάση. Αλλά δεν είχαμε και ανθρώπους στο ελληνικό κράτος που να δείξουν ενδιαφέρον να εκμεταλλευτούν τις πληροφορίες μας. Διότι ήταν Βάση Πληροφοριών. Οι εκάστοτε κυβερνήσεις είχαν ανθρώπους πάντοτε υπόδουλους στον εκάστοτε αμερικανικό και ευρωπαϊκό παράγοντα και δε διεκδικούσαν τα δικαιώματά τους. Αν τα διεκδικούσαν, πιστεύουμε ότι η χώρα μας θα είχε μεγάλη στρατιωτική πληροφόρηση, που θα μπορούσε να εκμεταλλευτεί στρατηγικά», όπως χαρακτηριστικά λέει ο κ. Ιερωνυμάκης.


Εμπειρίες ζωής

Ο Αντώνης Ιερωνυμάκης, που σήμερα είναι 64 χρόνων, δούλεψε στην πρώην Βάση για 21 ολόκληρα χρόνια. Έπιασε δουλειά στα 25 του χρόνια και στα 46 του, που έκλεισε η Βάση, έμεινε χωρίς δουλειά, όπως και οι υπόλοιποι, που κατά μέσον όρο ήταν στα 50 τους χρόνια και δεν τους έπαιρνε κανείς για να δουλέψουν σε οποιαδήποτε άλλη δουλειά, είτε του δημόσιου είτε του ιδιωτικού τομέα.

Ο Αντώνης Ιερωνυμάκης, που σήμερα είναι 64 χρόνων, δούλεψε στην πρώην Βάση για 21 ολόκληρα χρόνια. Στη φωτογραφία με το δημοσιογράφο της "Νέας Κρήτης" Χριστόφορο Παπαδάκη.

«Το να εργάζεσαι σε μια στρατιωτική βάση ήταν μια εμπειρία για μας. Μιλάμε για ένα αμερικανικό χωριό μέσα στην πατρίδα μας. Και δεν μπορώ να μη μιλήσω για την πολύ καλή συμπεριφορά των Αμερικανών απέναντί μας. Ποτέ δεν είχαμε συγκρούσεις με τους Αμερικανούς. Η επικοινωνία μεταξύ μας ήταν πολύ εύκολη. Δεν είχαμε προβλήματα μεταξύ μας και προσπαθούσαμε βεβαίως να μη δημιουργούνται. Άλλωστε, ήταν μια στρατιωτική βάση».

Βέβαια, επειδή ο ίδιος εκπροσωπούσε τους εργαζόμενους της Κρήτης στο πανελλαδικό συνδικαλιστικό όργανο των εργαζομένων όλων των πρώην Αμερικανικών Βάσεων, αντιμετώπιζε προβλήματα. «Όχι όμως με τους Αμερικανούς, που δεν τους ενδιέφερε αυτό, αρκεί να έκανες καλά τη δουλειά σου. Τα προβλήματα τα είχα με τον Έλληνα προσωπάρχη, δηλαδή με τους Έλληνες προϊσταμένους μας, και δεν αναφέρομαι σε στρατιωτικούς αλλά σε πολίτες».


Πώς πληρώνονταν

Έχει εξαιρετικό ενδιαφέρον για την έκβαση της ιστορίας αυτής να μεταφέρουμε τις πληροφορίες του Αντώνη Ιερωνυμάκη για τους μισθούς των περίπου 240 εργαζομένων της Ελληνικής Αεροπορίας εντός της Βάσης. «Οι μισθοί μας ακολουθούσαν τους μισθούς του Ελληνικού Δημοσίου. Δηλαδή, το 1974 ο μισθός μας ήταν 6.000 δραχμές και σε 15 χρόνια με 37,5 ώρες εργασίας εβδομαδιαίως παίρναμε 150.000-180.000 δραχμές το μήνα».

Υπήρχε όμως και μια εταιρεία των Αμερικανών, εντός της Βάσης, όπου οι περίπου 500 Έλληνες εργαζόμενοι έπαιρναν ακριβώς τα διπλάσια, καθώς πληρώνονταν σε αξία μισθού αμερικανικού δημοσίου.

«Όταν λοιπόν ρώτησα τον Αμερικανό προϊστάμενό μου στο Ταχυδρομείο, μου απάντησε ότι το ελληνικό υπουργείο Εθνικής Άμυνας, λόγω ξένων γλωσσών, μας δάνεισε στις νατοϊκές δυνάμεις. Μας πλήρωνε λοιπόν η Αμερική. Και το συνάλλαγμα δραχμοποιούνταν. Ποιος όμως ήταν ο πραγματικός μισθός μας; Το Πεντάγωνο στην Αμερική πλήρωνε για μας 4.500 δολάρια, δηλαδή περίπου 400.000 δραχμές τότε»!

Επομένως, σχεδόν τα διπλάσια χρήματα δεν έφταναν ποτέ στις τσέπες των Ελλήνων εργαζομένων. «Πού χάνονταν τα χρήματα αυτά; Ποτέ δε μάθαμε. Και ζητήσαμε εξηγήσεις από το υπουργείο Εξωτερικών. Η απάντησή του ήταν: «Δε σας αφορά. Σας αφορά μόνο ότι παίρνετε ελληνικό μισθό. Είστε αποσπασμένοι του Γενικού Επιτελείου Αεροπορίας. Από 'κει και πέρα, θα ακολουθείτε τον ελληνικό μισθό»!

Ο κ. Ιερωνυμάκης πιστεύει, όπως λέει, ότι «έχει γίνει μεγάλη λαμογιά. Και αυτή η λαμογιά γινόταν όλα αυτά τα χρόνια, από το 1974 μέχρι και το 1996, πιστεύω εγώ. Στα πρώτα χρόνια είχαμε τη Βασιλική Πολεμική Αεροπορία και μετά πήγαμε στο υπουργείο Εθνικής Αμύνης»...


Ανά... κυβέρνηση

Ανάλογα με το ποιος κυβερνούσε τη χώρα, ήταν και το κλίμα που επικρατούσε μέσα στην Αμερικανική Βάση των Γουρνών, με τους Αμερικανούς να μη θέλουν ούτε να ακούσουν για το ΠΑΣΟΚ της δεκαετίας του '80, με επιπτώσεις στους ίδιους τους εργαζόμενους...

«Πάντοτε το ΠΑΣΟΚ και η Ν.Δ. γνωρίζουμε πολύ καλά τι έκαναν στο ελληνικό Δημόσιο. Και με ανάλογο τρόπο προσπαθούσαν να επηρεάζουν τους Έλληνες εργαζόμενους, είτε στις αμερικανικές βάσεις, είτε στις Νατοϊκές βάσεις. Δηλαδή, όταν ήταν η Ν.Δ. στην κυβέρνηση, μπορώ να πω ότι ήταν πιο "μαλακά" τα πράγματα μες στη Βάση. Γιατί η Ν.Δ. ήταν συνυφασμένη με το θέμα ότι η χώρα μας είναι "αμερικανόφιλη". Όταν ήταν το ΠΑΣΟΚ, μας κυνηγούσαν οι Αμερικανοί. Άλλαζε η συμπεριφορά τους απέναντί μας. Δεν ήθελαν τον Ανδρέα Παπανδρέου. Αλλά τότε είχα αναγνωρίσει πραγματικά και στον υπουργό Εθνικής Αμύνης Χαραλαμπόπουλο, ότι ήταν ένας πολιτικός που ήξερε να κάνει εξωτερική πολιτική. Αλλά η Αμερική είναι μια υπερδύναμη που δε θέλει να της φέρνουν αντιρρήσεις».

Όπως εξηγεί ο Αντώνης Ιερωνυμάκης, το κλίμα επί Ανδρέα Παπανδρέου δεν ήταν καλό στη Βάση. Διότι «ο Παπανδρέου ήταν ένας άνθρωπος που ήταν οξυδερκής και για να βοηθήσει την πατρίδα του ήξερε να ελίσσεται εξωτερικά, κάτι που δεν το ήθελαν οι Αμερικανοί.

Δηλαδή προκαλούσε πάντοτε αντιδράσεις στους Αμερικανούς, ενώ ο ίδιος προερχόταν από την Αμερική. Μέσα λοιπόν στη Βάση Γουρνών δεν τους άρεσε να λένε κάποιοι εργαζόμενοι ότι είναι οπαδοί του ΠΑΣΟΚ. Εξάλλου, θα θυμάστε και τις τοποθετήσεις του Παπανδρέου, που έλεγε κάθε τόσο ότι θα κλείσουμε στην Ελλάδα τις "Βάσεις του θανάτου"!».


«Όταν ειδοποιηθήκαμε»

Και στο σημείο αυτό ρωτήσαμε τον Αντώνη Ιερωνυμάκη για το τι έγινε όταν τους δόθηκε η ενημέρωση ότι η Βάση κλείνει.

«Εμάς μας ειδοποίησαν ότι κλείνει η Βάση ένα χρόνο πριν γίνει. Δηλαδή μας ενημέρωσαν από το 1993. Και τότε άρχισαν να φεύγουν πολλοί. Αυτοί που έφυγαν ήταν τυχεροί. Διότι τότε όσοι εργαζόμασταν στην Πολεμική Αεροπορία θεωρούμασταν ήδη Δημόσιο. Πολλοί λοιπόν συνάδελφοί μας έφυγαν και εργάστηκαν στην 126η Σ.Μ. Άλλοι πήγαν στο υπουργείο Εθνικής Αμύνης. Εμείς όμως που μείναμε, όταν έκλεισε η Βάση, δε μας αναγνώρισαν ούτε το Δημόσιο, ούτε τι είμαστε, ούτε τίποτα. Τέλειωσε»...

Και η μόνο εξαίρεση έγινε για όσους ήθελαν να πάνε να δουλέψουν στη Νατοϊκή Βάση της Σούδας. Όμως λόγω της ανάγκης να αλλάξουν νομό, ελάχιστοι το έκαναν, μόλις 10 από τους 190 απολυμένους που είχαν κάνει το λάθος να μείνουν ως το κλείσιμο. Και τελικά έμειναν στο δρόμο. Και από τότε αρχίζει μια άνευ προηγουμένου περιπέτεια, που μέχρι και σήμερα συνεχίζεται, για όσους ζουν από τότε και για τις οικογένειες των περίπου 60 ανθρώπων που πέθαναν στην πορεία των χρόνων.

Την ώρα που αρχειοθετεί την αλληλογραφία της Βάσης

Ο Αντώνης Ιερωνυμάκης εν ώρα υπηρεσίας στη Βάση των Γουρνών.

Ούτε το Εργατικό Κέντρο Ηρακλείου, κατά την άποψη του κ. Ιερωνυμάκη, συμπαραστάθηκε πραγματικά μέχρι σήμερα στους ανθρώπους αυτούς. «Αυτό το "ή όλοι ή κανένας" στην πραγματικότητα ήταν το πρόσχημα για να μη μας συμπαρασταθεί το ΕΚΗ», λέει χαρακτηριστικά, εκφράζοντας το παράπονό του.

«Ποτέ οι εκάστοτε κυβερνώντες δεν εφάρμοσαν τις αποφάσεις του Ελεγκτικού Συνεδρίου και του Αρείου Πάγου. Οι πολιτικοί ήταν εκείνοι που δημιουργούσαν σκόπιμα τα προβλήματα. Και καταγγέλλω επίσημα το ΠΑΣΟΚ, το οποίο, ενώ φαινόταν φιλολαϊκό, ήταν το μόνο που αντιδρούσε σε όλες τις διαδικασίες. Αντιθέτως, μάλιστα, αντί να μας αποκαταστήσει στο Δημόσιο, όταν ήταν στην εξουσία προτιμούσε μέσα από πελατειακές σχέσεις να πάρει τους δικούς του ανθρώπους, λειτουργώντας πελατειακά. Έτσι κατέστρεψαν την Ελλάδα. Με πελάτες. Πελάτες ήθελαν. Δεν ήθελαν υπαλλήλους.

Αλλά και η Ν.Δ., ενώ είχε δεσμευτεί εγγράφως ότι θα αποκαταστήσει αυτές τις αδικίες, ουδέποτε τις αποκατέστησε», σύμφωνα με τον Αντώνη Ιερωνυμάκη.


Αχτίδες φωτός άφησε ο υπουργός

Σήμερα, ο Σύλλογος Απολυμένων της Πρώην Αμερικανικής Βάσης Γουρνών βλέπει "αχτίδες φωτός". «Τώρα με τον κ. Καμμένο κάτι φαίνεται πως πάει να γίνει. Προεκλογικά μας έλεγε ότι, αν οι ΑΝ.ΕΛ. συμμετάσχουν σε κυβέρνηση συνεργασίας, θα αναγνωρίσει τις δικαστικές αποφάσεις και τις δεσμεύσεις του ελληνικού Δημοσίου. Σήμερα τα έγγραφα τα έχω στείλει στο υπουργείο Εθνικής Αμύνης. Ο κ. Καμμένος τα έστειλε στο Γενικό Επιτελείο Αεροπορίας για να ελέγξει τους φακέλους και τις εκκρεμότητες. Και απ' ό,τι έμαθα, ο φάκελος από το ΓΕΑ διεκπεραιώθηκε και επιστρέφει μέχρι την ερχόμενη Δευτέρα στον υπουργό Εθνικής Άμυνας. Έχουμε λοιπόν άλλη μια ελπίδα»...

Σήμερα ο σύλλογος διεκδικεί αποζημίωση 50.000 ευρώ για τον κάθε απολυμένο και την οικογένειά του.

Η εξαθλίωση

Στο μεταξύ, από το 2005 μέχρι το 2010 ο σύλλογος έφτασε στο σημείο να κάνει εράνους για να βοηθήσει τις οικογένειες αυτές. «Ντρέπονταν. Από 'κει που κάποτε ήταν υπάλληλοι του υπουργείου Εθνικής Αμύνης και είχαν μια αξιοπρέπεια, τους την καταρράκωσαν εκείνοι οι οποίοι δε σέβονται τις δικαστικές αποφάσεις και τους νόμους του κράτους που οι ίδιοι ψήφισαν μέσα στη Βουλή. Δηλαδή το ΠΑΣΟΚ και τη Ν.Δ. Μας χρησιμοποίησαν αυτά τα δύο κόμματα και μας πέταξαν σαν τα σκουπίδια»...

Ο... "κατάσκοπος"

Στην Αμερικανική Βάση Γουρνών εργαζόταν και ένας Ελληνοαμερικανός. «Ο Λάλας εργαζόταν μαζί μας. Ήταν ο Ελληνοαμερικανός που κατηγορήθηκε από τους Αμερικανούς για κατασκοπία υπέρ της Ελλάδας. Μία μέρα τον χάσαμε από τη Βάση. Ήταν την περίοδο που η Βάση έκλεινε. Και τότε μάθαμε ότι το αμερικανικό κράτος τον εξεδίωκε με την κατηγορία της κατασκοπίας υπέρ των Ελλήνων. Και όμως, το ελληνικό κράτος δεν του έδωσε άσυλο. Και έμεινε στη φυλακή για χρόνια μέχρι που αθωώθηκε και βγήκε. Αυτό είναι το ελληνικό κράτος».


Απεργία πείνας έξω από τη Νομαρχία - Έπεφταν λιπόθυμοι

Τον Ιούλιο του 1996, ο Αντώνης Ιερωνυμάκης και οι άλλοι απολυμένοι προχώρησαν σε μία εξοντωτική απεργία πείνας έξω από τη Νομαρχία Ηρακλείου. Η απεργία κράτησε 16 ολόκληρες ημέρες. Δεν ήταν λίγοι εκείνοι που λιποθύμησαν από την πείνα. Και όπως μας λέει σήμερα ο πρόεδρος των απολυμένων, «από την πολυήμερη κατανάλωση μόνο πορτοκαλάδας υπήρξαν πολλοί, που ήταν σε μεγαλύτερες ηλικίες από τους υπόλοιπους, που αρρώστησαν. Έπαθαν ζακχαροδιαβήτη»!

Σήμερα θυμάται με θετικό τρόπο τη συμπαράσταση που εκδήλωσε ο τότε νομάρχης, ο αείμνηστος Γιάννης Γαρεφαλάκης, αλλά και ο τότε υφυπουργός Οικονομικών Αλέκος Παπαδόπουλος, σε συνάντηση με αντιπροσωπία των απεργών πείνας στην Αθήνα.


Αδιαφορία

«Όλα αυτά δε θέλει να τα ακούσει μέχρι και σήμερα το ΠΑΣΟΚ. Και καταγγέλλω στην εφημερίδα σας ότι είναι πάντα εχθροί των πρώην εργαζομένων των βάσεων της Πολεμικής Αεροπορίας. Και δε θα ξεχάσω ποτέ ότι πέρασαν άνθρωποι της Νομαρχιακής Επιτροπής του ΠΑΣΟΚ όταν είχαμε την απεργία πείνας και μας έλεγαν "εμείς σας έχουμε καταγράψει εσάς που μας κάνετε απεργία πείνας να μας ξεφτιλίσετε". Γι' αυτούς, τους ξεφτιλίζαμε. Εμείς διεκδικούσαμε τα δικαιώματά μας, αλλά αυτοί έτσι μας έβλεπαν».


"Πλιάτσικο" άνευ προηγουμένου… Δεν άφησαν τίποτα

Το 1994 η Βάση κλείνει. Και ακολουθεί ένα πλιάτσικο άνευ προηγουμένου... «Μέσα είχε ό,τι μπορεί να έχει ένα χωριό για να είναι πλήρως οργανωμένο. Σχολεία, εκκλησία, θέατρα κ.λπ. Είχε μέχρι και μεγάλες μηχανές παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. Εμείς ποτέ δε μάθαμε τι έγιναν αυτές οι μηχανές»...

Μάλιστα, ο Αντώνης Ιερωνυμάκης θυμάται τριαξονικά αυτοκίνητα από την Αθήνα να φορτώνουν σαν "παλιοσίδερα" τα μηχανήματα που είχαν απομείνει, και τα οποία θα μπορούσε να είχε χρησιμοποιήσει το ελληνικό Δημόσιο. Μέσα σε ένα χρόνο δεν είχε μείνει τίποτα.

Τίποτα δεν έμεινε όρθιο όταν το 1994 η Βάση έκλεισε. Σχολεία, εκκλησία, θέατρα αφέθηκαν να ρημάζουν στην τύχη τους.

«Ένας σκοπός είχε τοποθετηθεί όμως. Αλλά πολλοί έμπαιναν απαρατήρητοι από άλλα σημεία της πρώην Βάσης και έπαιρναν τα πάντα. Φανταστείτε ότι, επειδή τα σπίτια των Αμερικανών ήταν φτιαγμένα με την τελευταία λέξη της τεχνολογίας, όλα από την Αμερική, ξεκολλούσαν τα παράθυρα με τα διπλά τζάμια, τα φόρτωναν στα αγροτικά και έφευγαν»!

«Με την εκποίηση της Βάσης, οι Αμερικανοί ζήτησαν από το ελληνικό Δημόσιο να πάρει τα πέντε υπερσύγχρονα πυροσβεστικά οχήματα που διέθεταν, γερμανικής τεχνολογίας, σε εξευτελιστική τιμή. Όπως είχαμε μάθει τότε, το κάθε όχημα κόστιζε 25 εκατομμύρια δραχμές. Και οι Αμερικανοί τα έδιναν μόλις στα 5 εκατομμύρια δραχμές το ένα», λέει ο Αντώνης Ιερωνυμάκης, που καταλήγει λέγοντας: «Απ' ό,τι ακούσαμε, το Γενικό Επιτελείο Αεροπορίας δεν τα ήθελε. Και καταλάβαμε ότι το ελληνικό Δημόσιο δεν τα ήθελε γιατί δεν είχαν... μίζα επειδή τα έπαιρναν κατευθείαν (εποχή Τσοχατζόπουλου). Το αποτέλεσμα; Ήρθαν οι Τούρκοι και τα πήραν και τα πέντε».

(ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΣ ΠΑΠΑΔΑΚΗΣ - "ΝΕΑ ΚΡΗΤΗ" - ΣΑΒΒΑΤΟ 16 ΜΑΪΟΥ 2015)