Τυποποίηση: Πώς το ελαιόλαδο θα γίνει πραγματικά "χρυσός"

Αίσθηση προκάλεσε το χθεσινό δημοσίευμα της "Νέας Κρήτης" και του neakriti.gr για τη φετινή πορεία των τιμών παραγωγού ελαιολάδου, που έφτασαν σε δημοπρασία του Αγροτικού Συνεταιρισμού Μεσαράς μαζί με το ΦΠΑ την τιμή παραγωγού των 3,80 ευρώ το κιλό στην οξύτητα 0,3, ενώ η μέση τιμή παραγωγού στο νησί έχει διαμορφωθεί ήδη στην τιμή-ρεκόρ δεκαετίας των 3,30 ευρώ το κιλό.

Η εφημερίδα μας επισκέφτηκε χθες το πρωί τις εγκαταστάσεις του τυποποιητηρίου ελαιολάδου της Ένωσης Αγροτικών Συνεταιρισμών Ηρακλείου στη Βιομηχανική Περιοχή, καταγράφοντας σημαντικά στοιχεία που δείχνουν ότι το κομμάτι της εμπορίας τυποποιημένων ελαιολάδων έχει επηρεάσει προς τα πάνω τις τιμές παραγωγού, ενώ ο στόχος όλων των Κρητικών πρέπει να είναι ένας... «Ούτε κιλό ελαιολάδου χύμα στους ανταγωνιστές μας»!

Μπορούμε και καλύτερα. Ή έστω μπορούμε να διατηρήσουμε σε σταθερή βάση, αν όχι τις ίδιες τις φετινές τιμές, παρόμοιες με αυτές και στα επόμενα χρόνια, αρκεί να ελέγχουμε εμείς την εμπορία του δικού μας προϊόντος. Με ποιον τρόπο; Δεν υπάρχει άλλος καλύτερος τρόπος από αυτόν που έχει σχέση με ένα ενιαίο όνομα στην Κρήτη και με την τυποποίηση του ολοένα και μεγαλύτερου μέρους της παραγωγής του νησιού μας, από τη Ζάκρο του Λασιθίου μέχρι και το τελευταίο χωριό του νομού Χανίων.

Είναι η πάγια θέση ανθρώπων που γνωρίζουν, όπως ο χημικός και υπεύθυνος του χημείου του Τυποποιητηρίου Ελαιολάδου της ΕΑΣΗ Μανόλης Μιχελινάκης, που χθες το πρωί μας μίλησε για μια σειρά θεμάτων που αφορούν στο ελαιόλαδο, το οποίο και αποδεικνύεται για μια ακόμη χρονιά ότι μπορεί να είναι το "χρυσοφόρο" προϊόν της Κρήτης, κρατώντας ψηλά το εισόδημα των παραγωγών.

Ο χημικός της ΕΑΣΗ Μανόλης Μιχελινάκης εξηγεί στη "Νέα Κρήτη" γιατί μόνο με ενιαίο όνομα και με την τυποποίηση το κρητικό λάδι θα γίνει το πιο κερδοφόρο προϊόν του νησιού. «Ούτε κιλό ελαιολάδου χύμα στους ανταγωνιστές μας» προτρέπει τους παραγωγούς.

Ευνοϊκές συγκυρίες

Ο Μανόλης Μιχελινάκης αναφέρθηκε αρχικά στις φετινές συγκυρίες, οι οποίες και ευνόησαν το λάδι μας.

«Οι καιρικές συνθήκες ήταν τέτοιες που ευνόησαν και την ανθοφορία και την καρπόδεση. Επίσης οι καιρικές συνθήκες ήταν τέτοιες που καθήλωσαν το δάκο και δεν είχαμε δακοπροσβολές, με αποτέλεσμα να μην ψεκάσουν και οι παραγωγοί και να έχουμε λάδια συμβατικά με υπολειμματικότητα, όπως τα βιολογικά λάδια», τόνισε ο γνωστός επιστήμονας.

Μάλιστα, στο σημείο αυτό τονίζει ότι αυτά τα λάδια ήταν πάρα πολλά. «Υπήρχαν περιοχές που έλεγες ότι αυτό το λάδι είναι βιολογικό. Δεν υπήρχε υπολειμματικότητα καθόλου».

Εκτός των καιρικών συνθηκών και της καθόλου χρήσης χημικών κατά του δάκου, ο ίδιος αναφέρεται και στο ύψος της παραγωγής. «Είχαμε μια παραγωγή καλή. Και είχαμε λοιπόν το συνδυασμό και της καλής παραγωγής και της καλής ποιότητας. Βέβαια, αυτό το φαινόμενο ήταν παγκόσμιο. Η ζήτηση ήταν αυτή που επηρέασε προς τα πάνω τις τιμές. Ενώ αυτό που έπαιξε ρόλο είναι ότι και η Ισπανία και η Ιταλία είχαν μικρότερες ποσότητες και όχι τόσο καλή ποιότητα. Κι αυτό διότι είχαν κακές συγκυρίες πέρυσι ως προς τον καιρό, με αποτέλεσμα να μην έχουν ποιοτικά λάδια σε αντίθεση με εμάς».

Βέβαια, ο κ. Μιχελινάκης αναφέρει επίσης ότι «επειδή δώσαμε μαζεμένες ποσότητες ελαιολάδου στο εξωτερικό, η τιμή άργησε να πάρει λίγο τα πάνω της και καθηλώθηκε στα 3 ευρώ το κιλό στην αρχή για κάποιο διάστημα. Αν δεν είχαμε τόσο μεγάλη ανάγκη τα χρήματα για να χρειάζεται να πουλάμε μαζικά και το δίναμε σταδιακά στην αγορά, η τιμή σήμερα φαντάζομαι ότι θα ήταν λίγο καλύτερη».

Εικόνα από το τυποποιητήριο ελαιολάδου της ΕΑΣΗ. Μέχρι σήμερα ένα 70% της παραγωγής μας φεύγει χύμα στο εξωτερικό.

Αναγκαίες πολιτικές

«Στην τυποποίηση γίνονται προσπάθειες και έχουμε κάνει πρόοδο. Αλλά εκείνο που δεν έχουμε πετύχει ακόμα», λέει χαρακτηριστικά ο χημικός ελαιολάδου της ΕΑΣΗ Μανόλης Μιχελινάκης «είναι «να κάνουμε μαζική παραγωγή εξαγωγών ελαιολάδου, όμως με συγκεκριμένη κατεύθυνση και συγκεκριμένη πολιτική. Αυτό δεν έχει γίνει. Έναν τέτοιο ρόλο μπορούσαν να τον παίξουν οι Ενώσεις και ιδιαίτερα η Ένωση Ηρακλείου, με οδηγό το τυποποιητήριο, που είναι ένα από τα σύγχρονα τυποποιητήρια ελαιολάδου στο νησί μας. Πέσαμε βέβαια τώρα σε κακή περίοδο, οικονομική, με αποτέλεσμα να μας πάει πίσω. Υπάρχει όμως η δυνατότητα».

Ο κ. Μιχελινάκης αναφέρεται όμως στο σημείο αυτό και στην ενιαία ονομασία του κρητικού ελαιολάδου. «Όλοι πρέπει να το παλέψουμε. Να έχουμε ένα εμπορικό όνομα που να είναι αναγνωρίσιμο παντού. Και το λέγαμε και από παλιά και είχαμε κάνει και αρκετές προσπάθειες και από τη μεριά μου ως πρόεδρος του Συνδέσμου Προστασίας και Ανάδειξης του Κρητικού Ελαιολάδου και με τη συνεργασία του ΣΕΔΗΚ. Δε στηρίχτηκε όμως η προσπάθεια αυτή».

Και φέρνει ως παράδειγμα την ΕΑΣ Σητείας, που είχε καταθέσει ένσταση μπλοκάροντας τη διαδικασία, για να μη θιγούν τα δικά της συμφέροντα στο δικό της ΠΟΠ ελαιολάδου. «Πολεμήθηκε άσχημα η προσπάθειά μας τότε. Γιατί κάποια συμφέροντα νόμιζαν πως το δικό τους ΠΟΠ ήταν το μόνο που έπρεπε να υπάρχει, όπως της Ένωσης Σητείας, που στο τέλος αυτό το συγκεκριμένο ΠΟΠ την έβαλε και "μέσα". Κι αυτό διότι έβγαιναν και μειοδοτούσαν την αγορά με βάση το ΠΟΠ Σητείας, με αποτέλεσμα αυτό να τους δημιουργήσει προβλήματα».

Ωστόσο, όπως λέει ο κ. Μιχελινάκης, σήμερα η Περιφέρεια Κρήτης κάνει ανάλογη προσπάθεια για ενιαίο όνομα ελαιολάδου στην Κρήτη. «Πρέπει να το δει σοβαρά αυτό το θέμα, γιατί το θέμα είναι πολιτικό και όχι τεχνοκρατικό και δεν πρέπει να χάνουμε άλλο χρόνο μπροστά σε αυτή την αναγκαιότητα».


Η τυποποίηση

Πόσο σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση του εισοδήματος των παραγωγών διαδραματίζει η τυποποίηση; Ο Μανόλης Μιχελινάκης εξηγεί ότι «με την τυποποίηση το προϊόν θα πάρει την υπεραξία κι ένα κομμάτι από αυτήν πρέπει να την αποδώσει στον παραγωγό. Θα πρέπει όμως η τυποποίηση και οι εξαγωγές να ανέβουν. Μέχρι σήμερα ένα 70% της παραγωγής μας φεύγει χύμα στο εξωτερικό. Και η αλήθεια είναι ότι το χύμα λάδι έχει άμεση ρευστότητα και γι' αυτό είμαστε σε αυτήν την κατάσταση μέχρι και τώρα. Αλλά πρέπει να κινηθούμε με σταθερά βήματα, στο να ανέβει η τυποποίηση. Και έχουμε αυτή τη δυνατότητα. Έχουμε και τα τυποποιητήρια που πιο παλιά δεν τα είχαμε, έχουμε και το καλό προϊόν, αρκεί να το προσέξουμε».

Και ξεκαθαρίζει συγκεκριμένα ότι «έχουμε ένα καλό προϊόν, γιατί η φύση μας το έδωσε, αν το προσέξουμε. Και οι δακοκτονίες πρέπει να γίνονται σωστά. Και τα ελαιουργεία πρέπει να λειτουργούν σύγχρονα και σωστά, και υπάρχουν και οι παράγοντες που επηρεάζουν την ποιότητα του ελαιολάδου».


Έχουμε κινδύνους… Ο δάκος αγαπά την υγρασία

Στο μεταξύ, φέτος, όπως διαπιστώνει και ο Μανόλης Μιχελινάκης, η καρποφορία της ελιάς είναι τέτοια που θα έχουμε καλή παραγωγή, αλλά λίγο μειωμένη από πέρυσι. Αυτό που σίγουρα φοβάται όμως είναι μήπως και συνεχιστούν οι υγρασίες. Γιατί με αυτές τις υγρασίες δημιουργούνται οι καλύτερες συνθήκες για τον πολλαπλασιασμό του δάκου.


Οι εχθροί του λαδιού: Τα μυστικά της σωστής αποθήκευσης

Λίγα αλλά πολύ ουσιαστικά είναι τα μυστικά της σωστής αποθήκευσης του ελαιολάδου, γεγονός που έχει εξαιρετικό ενδιαφέρον για τη φετινή χρονιά, καθώς πολλοί ελαιοπαραγωγοί φαίνεται ότι έχουν κρατήσει το προϊόν τους στις αποθήκες των σπιτιών τους. Ο χημικός ελαιολάδου της Ένωσης Αγροτικών Συνεταιρισμών Ηρακλείου Μανόλης Μιχελινάκης ξεκαθαρίζει προς πάσα κατεύθυνση ότι η σωστότερη τακτική είναι «δίνω το λάδι μου προς φύλαξη είτε στους ελαιουργούς, είτε στους ιδιώτες εμπόρους, είτε στις Ενώσεις». Όμως, δεν είναι λάθος και να κρατηθεί το λάδι σε αποθήκες των σπιτιών, αρκεί να κρατηθεί σε ανοξείδωτα βαρέλια. Αλλά και σε πλαστικά μπορεί να κρατηθεί, με την προϋπόθεση ότι αυτά είναι τα κόκκινα ή τα καφέ πλαστικά, που είναι κατάλληλα για τρόφιμα.

«Τέσσερις είναι οι εχθροί του λαδιού. Οι παράγοντες, δηλαδή, που το αλλοιώνουν, που του ελαττώνουν το χρόνο ζωής και το "πεθαίνουν". Είναι το οξυγόνο, τα μέταλλα, η θερμοκρασία και είναι και η υγρασία. Από 'κει και πέρα, έχουμε και τους επιμολυντές, που δεν τους έχει το λάδι, αλλά μπορεί να βρίσκονται στο χώρο αποθήκευσης, για παράδειγμα από πλαστικά ή φυτοφάρμακα. Αν ελέγξουμε αυτούς τους τέσσερις παράγοντες, θα κρατήσουμε και το λάδι μας περισσότερο στη ζωή».

Στο σημείο αυτό, ο κ. Μιχελινάκης τονίζει επίσης ότι «όταν έχουμε ένα λάδι σε μια μισογεμάτη δεξαμενή, θα αλλοιωθεί πιο γρήγορα λόγω του αέρα. Επίσης, αν έχουμε μεγάλο όγκο δεξαμενής κι έχει μεγάλη ποσότητα ελαιολάδου μέσα, θα συντηρηθεί καλύτερα. Δηλαδή, πολύ καλύτερα θα συναντηθεί το λάδι σε μια 500άρα δεξαμενή γεμάτη, από μια 50άρα δεξαμενή πάλι γεμάτη, γιατί στο μεγάλο όγκο της δεξαμενής δεν μπορεί το οξυγόνο να εισβάλει με την ίδια ταχύτητα μέσα στη μάζα του λαδιού, σε σχέση με το μικρότερο όγκο».

Και αναφέρθηκε στο εξής παράδειγμα: «Το 1992, όταν είχαμε την επισιτιστική βοήθεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης προς τους άπορους με τη διανομή ελαιολάδου, στην περιοχή του Τάλως είχαμε μια χιλιάρα δεξαμενή. Είχαμε κάνει παρέμβαση στο λάδι γιατί οι τιμές είχαν πέσει, είχαμε συγκεντρώσει εκεί 1.000 τόνους ελαιολάδου. Αυτή η ποσότητα δύο χρόνια αποθηκευμένη και τυποποιήθηκε σαν εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο. Γιατί; Ήταν πολύ μεγάλος ο όγκος και μπόρεσε και κρατήθηκε χωρίς να αλλοιωθεί».

Καταλήγοντας, ο υπεύθυνος του χημείου στο Τυποποιητήριο Ελαιολάδου της ΕΑΣΗ ξεκαθαρίζει προς πάσα κατεύθυνση ότι τα πλαστικά για τρόφιμα και σε καμία περίπτωση τα μπλε βαρέλια, είναι κατάλληλα για αποθήκευση ελαιολάδου. Αλλά στο καπάκι τους υπάρχει ένα λάστιχο για να κλείνουν αεροστεγώς. «Αυτό το λάστιχο δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να ακουμπήσει το αποθηκευμένο λάδι, γιατί είναι γεμάτο πλαστικοποιητές», καταλήγει σχετικά.


Μεσαρά: Τιμές-ρεκόρ για τους παραγωγούς

Τιμές-ρεκόρ διαμορφώνονται φέτος, με τον Αγροτικό Συνεταιρισμό Μεσαράς σε δημοπρασία ελαιολάδου να έχει πετύχει για λογαριασμό των παραγωγών της τα 3,80 ευρώ το κιλό! Όπως εξηγεί στην εφημερίδα μας ο διευθυντής Πωλήσεων Ελαιολάδου της οργάνωσης Κώστας Παναγιωτάκης, η τιμή συμπεριλαμβάνει και το ΦΠΑ του 13% και δόθηκε εξολοκλήρου στους παραγωγούς εκείνους που τηρούν βιβλία εσόδων και εξόδων. Οι παραγωγοί αυτοί, όταν θα ενημερώσουν τα βιβλία τους, κάτι που προβλέπεται ανά τριετία, θα αποδώσουν το 13% στο κράτος.

«Ήταν μια μεγάλη επιτυχία που δείχνει τι μπορούμε να πετύχουμε αν ακολουθούμε τη μέθοδο της δημοπρασίας», τόνισε χθες στην εφημερίδα μας ο κ. Παναγιωτάκης. «Οι ελαιοπαραγωγοί έχουν ενθουσιαστεί και μας τηλεφωνούν διαρκώς για να μας ρωτήσουν πότε θα κάνουμε την επόμενη δημοπρασία», σύμφωνα με τον ίδιο.

«Για να πετύχουμε καλύτερες τιμές, μέσα από τη δημοπρασία ο στόχος αυτός επιτυγχάνεται καλύτερα», πρόσθεσε ο κ. Παναγιωτάκης.

Παράλληλα, τονίζει ότι στη Μεσαρά τα περισσότερα λάδια είναι μέχρι σήμερα απούλητα και ο Αγροτικός Συνεταιρισμός Μεσαράς θα συνεχίζει όσο μπορεί να κάνει δημοπρασίες, συνεχίζοντας το δρόμο που χάραξε φέτος στο νομό Ηρακλείου, πρωτοπορώντας σε σχέση με τις άλλες συνεταιριστικές οργανώσεις.

Στο σημείο αυτό, βέβαια, επισημαίνει και αυτός ότι απώτερος στόχος όλων πρέπει να είναι να φεύγουν τα περισσότερα λάδια από το νησί μας τυποποιημένα, για να καταλήγουν επώνυμα στα ράφια των εσωτερικών και εξωτερικών αγορών.

«Πάνω απ' όλα», όπως λέει, «δεν πρέπει να εκμεταλλεύονται άλλοι τη δική μας ποιότητα, παίρνοντας χύμα το δικό μας προϊόν. Σίγουρα πάντως από την εποχή που έφευγαν τα κοντέινερς και τα τάγκερ από το λιμάνι του Ηρακλείου φορτωμένα με το χύμα λάδι μας και πήγαιναν στην Ιταλία μέχρι σήμερα έχουμε κάνει πολλά βήματα προόδου. Απλά έχουμε ακόμα πολύ δρόμο να διανύσουμε», καταλήγει.


Με ή χωρίς ΦΠΑ… «Χρειάζεται προσοχή»

Από την πλευρά του, ο υπεύθυνος Πωλήσεων της εταιρείας ελαιολάδου "Ρούσσος Α.Ε." κ. Ζαχαρίας Χιωτάκης τόνισε στη "Νέα Κρήτη" χθες ότι «πρέπει εξαρχής να διευκρινίζουμε αν κάποια τιμή είναι με το ΦΠΑ ή χωρίς αυτό, για να μη δημιουργούνται προβλήματα στην αγορά ελαιολάδου».

Ο ίδιος τόνισε ότι οι τιμές παραγωγού σήμερα στο νησί μας δεν ξεπερνούν τα 3,10 με 3,20 ευρώ το κιλό, ενώ η φετινή μέση τιμή παραγωγού των 3,30 ευρώ το κιλό ήταν λόγω συγκυριών.

Ο κ. Ζαχαρίας Χιωτάκης.

«Του χρόνου οι τιμές δεν αποκλείεται να είναι χαμηλότερες, αφού η Ισπανία περιμένει μεγάλη παραγωγή ελαιολάδου, που φέτος δεν την είχε λόγω καιρικών συνθηκών. Εκτός και αν θα συμβούν νέες θεομηνίες μέχρι τότε, κάτι που δεν μπορεί κανείς να προβλέψει. Επομένως, πρέπει να είμαστε προσεκτικοί στις κινήσεις μας φέτος και να ξέρουμε ότι οι υπερβολικές τιμές "διώχνουν" τον καταναλωτή και θα έχουμε αντίθετα αποτελέσματα από αυτά που επιδιώκουμε να έχουμε»...

(ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΣ ΠΑΠΑΔΑΚΗΣ - "ΝΕΑ ΚΡΗΤΗ" ΠΕΜΠΤΗ 4 ΙΟΥΝΙΟΥ 2015)