Μια φορά κι έναν καιρό η Κρήτη έβγαζε τα πάντα!

Το 1981 ο γεωπόνος Νίκος Μαυράκης βρήκε με τον διορισμό του στην Ιεράπετρα, μια Κρήτη που έβγαζε σχεδόν τα πάντα και ήταν αυτάρκης στα περισσότερα αγαθά της φυτικής και ζωικής παραγωγής. Και όταν αποχαιρέτησε με την εκπνοή του 2014 τους συνεργάτες και την υπηρεσία του βγαίνοντας στη σύνταξη, άφησε πίσω του μία εντελώς διαφορετική κατάσταση. Ένα νησί που αν σταματήσει να εισάγει, θα πεινάσει, καθώς στηρίζει τη διατροφή του αποκλειστικά, σχεδόν, στις εισαγωγές των προϊόντων, για να καλύψει τις ανάγκες του πληθυσμού του. Σήμερα, ο πρώην διευθυντής της Διεύθυνσης Αγροτικής Οικονομίας και Κτηνιατρικής της Περιφέρειας Κρήτης, ξεδιπλώνει στην εφημερίδα μας τις σκέψεις και τις προτάσεις του, για το "αύριο" της αγροτικής οικονομίας, αλλά ταυτόχρονα καταθέτει εμπειρίες και στοιχεία που δείχνουν τον βαθμό μείωσης της κρητικής παραγωγής, από τη δεκαετία του '80 μέχρι σήμερα!

ΡΕΠΟΡΤΑΖ: ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΣ ΠΑΠΑΔΑΚΗΣ

Θυμάται εποχές και καταθέτει τις απόψεις του

«Άλλες εποχές» θυμάται ο κ. Μαυράκης αναφερόμενος στην πρώτη του εμπειρία όταν ως νεοδιόριστος τότε γεωπόνος, παρουσιάστηκε στην Ιεράπετρα για να αναλάβει υπηρεσία. «Τότε καταρχήν είχαμε έναν τεράστιο όγκο παραγωγής προϊόντων. Όχι ότι τότε δεν υπήρχαν προβλήματα. Και τότε υπήρχαν. Αλλά είχαμε παραγωγούς. Είχαμε την έρευνα. Θυμάμαι ότι γινόταν συνέλευση γεωπόνων στο Ηράκλειο και μαζεύονταν 500 άτομα. Τότε διαφοροποιήθηκαν οι πολιτικές, υπήρξε και τότε μια περίοδος έντονη πολιτικά, καλή όμως, γιατί υπήρχε εποικοδομητικός διάλογος και ανταλλάσσαμε απόψεις. Αλλά πέρα απ' αυτό, υπήρχε βοήθεια στον κόσμο», λέει ο γνωστός γεωπόνος, που πλέον απολαμβάνει τα χρόνια της συνταξιοδότησης του, μετά από 34 χρόνια δουλειάς στη Δημόσια Διοίκηση. Μάλιστα, ο κ. Μαυράκης υπενθυμίζει ακόμα, ότι την περίοδο που ο ίδιος διορίστηκε, στην Ελλάδα το 25 με 30% του κόσμου ασχολούνταν με τη γεωργία και την κτηνοτροφία. «Εμείς εδώ στην Κρήτη είχαμε αυτάρκεια σε όλα τα προϊόντα. Εντάξει δεν είχαμε αραβόσιτο ας πούμε και σιτηρά, αλλά στα κρέατα τουλάχιστον και σε άλλα βασικά προϊόντα δεν υπήρχε τόση μεγάλη απόκλιση μεταξύ της παραγωγής και της ζήτησης».
Και μάλιστα, ήταν τα πρώτα χρόνια μετά τη μεταπολίτευση. Δηλαδή, είχε προηγηθεί η Χούντα και μία επταετής διακυβέρνηση της χώρας από τη ΝΔ, αφήνοντας πίσω τους μία Ελλάδα και μία Κρήτη με πολλά άλλα προβλήματα, όχι όμως με το πρόβλημα της διατροφικής εξάρτησης...

Καμία σχέση

Ο μέχρι πρότινος διευθυντής της Διεύθυνσης Αγροτικής Οικονομίας και Κτηνιατρικής της Περιφέρειας Κρήτης Νίκος Μαυράκης, κάνει λόγο για τεράστιες μειώσεις στις παραγωγές των βασικότερων προϊόντων, με τα αμπελουργικά προϊόντα να είναι τα μεγαλύτερα θύματα αυτών των καταστάσεων. «Για παράδειγμα», λέει, «σταφίδα δεν βγαίνει σχεδόν καθόλου ή βγαίνουν ελάχιστες ποσότητες. Η αμπελουργία γενικότερα έχει υποστεί τη σημαντικότερη ζημιά απ' όλη αυτή την ιστορία. Παραγωγή δεν υπάρχει. Όταν τη δεκαετία του '80 η μέση παραγωγή σταφίδας δεν έπεφτε κάτω από τους 70.000 τόνους και σήμερα δεν ξεπερνάει τους 2-3 χιλιάδες τόνους, καταλαβαίνουμε πόσο μεγάλες είναι οι μειώσεις. Τη δεκαετία του '80 όταν εγώ πρωτοδιορίστηκα στην Ιεράπετρα είχαμε μια εξαγωγική δραστηριότητα στα αγγούρια, η οποία έφτανε τους 25 χιλιάδες τόνους. Τώρα οι εξαγωγές είναι πολύ χαμηλότερα. Βέβαια έχει αναπροσαρμοστεί η δομή των εξαγωγών, διώχνουν ντομάτες, πιπεριές κ.λπ. Αλλά και πάλι».
Ένα άλλο από τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα, σύμφωνα με το Νίκο Μαυράκη, αποτελεί το παράδειγμα των επιτραπέζιων σταφυλιών και κυρίως της παραδοσιακής και άλλοτε χρυσοφόρας ποικιλίας ροζακί. «Η περιοχή των Πεζών. Η περιοχή της Ροδιάς, το Γενί Γκαβέ κ. α. είχαν τεράστιες εκτάσεις με ροζακί σταφύλι που στη συνέχεια μέσα στη δεκαετία του '90 εκριζώθηκαν». Το ροζακί αντικαταστάθηκε κυρίως με ελαιόδεντρα.

Για τη σταφίδα, ο Νίκος Μαυράκης θυμάται ότι από το 1985 μέχρι το 1989 η Κρήτη παρήγαγε τις μεγαλύτερες ποσότητες. «Μετά τον κανονισμό, που ψηφίστηκε το 1990 και προέβλεπε την καθιέρωση της στρεμματικής ενίσχυσης, άρχισε η κατρακύλα».
Να υπενθυμίσουμε άλλωστε ότι η αλλαγή του κανονισμού ήταν εκείνη που ξεσήκωσε τους αμπελουργούς της Κρήτης τον Σεπτέμβριο του 1991 επί πρωθυπουργίας Κωνσταντίνου Μητσοτάκη, που οδήγησε στο κάψιμο του κτιρίου της Νομαρχίας Ηρακλείου. Μέχρι τότε έβγαιναν πολύ μεγάλες ποσότητες σταφίδας, γιατί ήταν και το κίνητρο καλό, αφού η επιδότηση δινόταν κατά κιλό προϊόντος. «Το μεγάλο κακό ήταν ότι δεν έγιναν από τότε ριζικές αλλαγές στον τομέα του προϊόντος. Και ο κόσμος ενδιαφερόταν από ένα σημείο και μετά, μόνο με το πως να πάρει χρήματα. Θυμάστε τότε με τις εγκαταλείψεις, θυμάστε με τη στρεμματική ενίσχυση στη συνέχεια κ.λπ. ενώ είχε προηγηθεί και η φυλλοξήρα και η αναμπέλωση. Δεν δόθηκε η βαρύτητα που έπρεπε στον τομέα της οργάνωσης της παραγωγής».
Στο σημείο αυτό, ο Νίκος Μαυράκης λέει ακόμα, ότι την περίοδο εκείνη υπήρχαν ενισχύσεις και στους τομείς της έρευνας αλλά και της βελτίωσης της ποιότητας, αυτές οι ενισχύσεις δεν αξιοποιήθηκαν στον βαθμό που θα έπρεπε. «Θα μπορούσαμε σε κάποιες περιοχές να ακολουθήσουμε τη "νάτιουραλ σταφίδα". Να κάνουμε τρυγητό δυο φορές. Να ανεβάσουμε την ποιότητα μας. Μονάχα βασιστήκαμε στην παλιά λογική της σταφίδας».

Λάδι

Αλλά και στο ελαιόλαδο, ο κ. Μαυράκης λέει πως «ενώ βασιζόμαστε σε αυτό, εξακολουθούμε να είμαστε στην ίδια κατηγορία. Να μην κάνουμε βήματα. Δίνονται χρήματα για την προβολή. Για την παραγωγή δεν δίνεται τίποτα».

Σε ότι αφορά την κτηνοτροφία, ο κ. Μαυράκης υποστηρίζει πως «ούτε στον τομέα αυτό γίνεται δουλειά, διότι ο κόσμος είναι εγκλωβισμένος στη λογική των επιδοτήσεων. Ενώ υπάρχει δυνατότητα εξέλιξης της κτηνοτροφίας, σε συνδυασμό με τη διατήρηση του περιβάλλοντος, την αξιοποίηση των ορεινών μας όγκων κ. λπ οι πληθυσμοί που εμφανίζονται είναι πάρα πολύ μεγάλοι. Η δυνατότητα βόσκησης των ορεινών όγκων είναι πάρα πολύ χαμηλή. Στο μεταξύ, δεν εφαρμόζουμε μεθόδους ούτε γενετικής βελτίωσης, ούτε οργάνωσης της παραγωγής και απλά μετράμε κεφάλια στα ζώα»...


ΧΡΕΙΑΖΟΝΤΑΙ ΑΛΛΑΓΕΣ
Τρεις οι βασικοί πυλώνες

Ο Νίκος Μαυράκης για τον γεωργικό τομέα, προτείνει στη νέα κυβέρνηση: Οι επιδοτήσεις που αφορούν στις άμεσες ενισχύσεις θα πρέπει να μείνουν στο υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης. Το κομμάτι της ανάπτυξης πρέπει να περάσει όλο στις περιφέρειες. Και ένας τρίτος πυλώνας θα πρέπει να είναι η γεωργική έρευνα. «Αλλά αυτοί οι τρεις πυλώνες θα πρέπει να συνεργάζονται. Και βέβαια να υπάρξουν προσλήψεις για να υποστηριχτούν με το αναγκαίο προσωπικό».

Αναφερόμενος στην πολύτιμη εμπειρία του, ο κ. Μαυράκης μας λέει: «Εγώ όταν ανέλαβα, σε κάθε υπηρεσία υπήρχαν τα γραφεία εφαρμογών. Υπήρχε μια λογική. Να ενημερώνουν τον παραγωγό. Αυτή λοιπόν όλη η ενημέρωση δεν υπάρχει πλέον. Οι γεωπόνοι που υπάρχουν είναι λιγοστοί. Ασχολείται με θέματα αγροτικά μεν αλλά όχι με θέματα ενημέρωσης και καθοδήγησης των παραγωγών. Πρέπει να βρεθεί ένας τρόπος ώστε ο παραγωγός μας να έχει έναν σύμβουλο. Δεν μπορεί να μένει στην τύχη του»...
(Στη "Ν.Κρήτη" σήμερα).